Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

Akklimatizatsiya-bu katta miya yarim sharlari po'stlog'ida vaqt bilan belgilanadigan yangi boglanishlar va yangi dinamik stereotip hosil bolishi bilan yuzaga keladigan murakkab fiziologik jarayondir.Shimoliy tumanlarda kuzatiladigan akklimatizatsiya jarayoni moddalar almashinuvining buzilishi, issiqlik hosil bolishining kuchayishi,qon aylanishining buzilishi bilan ifodalanadi. Issiq iqlimga bo'lgan akklimatizatsiya aksincha,metabolik jarayonlar jadalligi, arterial bosim,tana haroratming pasayishi va tomir urishining siyraklashuvi bilan namoyon bo`ladi.
Akklimatizatsiya jarayoni fiziologik faoliyatlaming ma’lum darajada zo‘riqishi va ish qobiliyatining pasayishi bilan ifodalanadi.Iqlimga moslashish tegishli mehnat va dam olish tartibi,shaxsiy gigiyena qoidalariga amal qilish,muayyan sharoitlar uchun to‘g‘ri ovqatlanish,turar-joy va kiyim-kechak tanlashni yengillashtiradi.
Akklimatizatsiyada organizmning faqat iqlim sharoitiga emas, balki tuproq sharoiti va yangi biotsenozga ko'nikishi tushuniladi. Iqlimga moslashish ikki yo‘l bilan bo'lishi mumkin:
1. Organizmda moddalar almashinuviniig o'zgarishi bilan sodir bo'ladi. Bunday o 'zg arish (modifikatsiya) nasi surmaydi. M odifikatsiyada populyatsiya yoki turning genetik tuzilishi o'zgarmaydi.
2.Turning genetik tuzilishi nasliy davomiylik holati o'zgarishi bilan ro 'y berishi mumkin.Bu-haqiqiy iqlimga moslashish,turning genetik tuzilishi, tabiiy tanlanish oqibatida o'zgaradi.Buning natijasida organizmda kuzatiladigan bioritmda o'zgarishlar vujudga keladi.Bioritmning o'zgarishi ayniqsa bolalarda va o`smirlarda rivojlangan shaklda o'tadi.Oqibatda yurak-tomir faoliyatida o`zgarishlar,jumladan,uyquning buzilishi,ish qobiliyatining pasayishi kuzatilishi mumkin.
Aksariyat odamlar o'zi o'rganmagan sharoitga tushganda unga faol ravishda moslashadi,ya`ni adaptatsiya ro'y beradi.Iqlimga moslashishda organizmning doimiy yashash joyida shakllangan dastlabki harakatlanish muvozanati boshqa yerga o'tganda o'zgaradi va asta-sekin barqaror muvozanat kasb etadi.Iqlimga moslanish jarayoni reflektor va neyrogumoral yo'l bilan boshqariladi.
Demak,turli omillarning takrorlanuvchi va uzoq davom etuvchi ta’siri ostida organizmda akklimatizatsiya sodir bo'ladi. Iqlimga moslashish deganda, murakkab ijtimoiy-biologik jarayonni tushunmoq kerak.Bu jaray o n moslashtiradigan fiziologik reaksiyalar ishlab chiqish bilan chegaralanib qolmaydi.