Amaliy mashg’ulot Mavzu: Polikondensatsiya reaksiyalariga masalalar yechish Darsning maqsadi

17 - amaliy mashg’ulot
Mavzu: Polikondensatsiya reaksiyalariga masalalar yechish
Darsning maqsadi: Polikondensatlanish polimerlari va ular asosida olinadigan plastmassalarning fizik Kimyoviy xossalarini urganish bo’yicha masalalar yechishni urganish
Polikondensatlanish polimerlari (smolasi) ishlab chiqarishda: fenolaldegidli, aminoaldegidli poliefirli, poliamidli va boshqa xillari ko’p ishlatildai. Ularning bazilari termoplastik bo’lsa, ba'zilari termoreaktivdir. Harorat ko’tarilishii bilan ularning fizik-Kimyoviy xossalari, polimerlanish smolalariga nisbatan kam o’zgaradi.

Aldegidli smolalar olish uchun: fenollar, krezollar, ksilenollar, anilin, melanin, mochevina, tiamochevina va aldegidlardan (formal-degid, asetaldegid, furfurol) foydalaniladi. Poliefir smolalar, glitserin va ikki asosli kislotalar ftal, fumar va adipin kislotalaridan tayYor-lanadi. Epoksid smolalari uchun epixlorgidrin va difenilopropanlar xomashYo hisoblanadi. Kremniy organik polimerla dixlor Yoki trixlorsilanlar va tegishli efirlardan sintezlanadi. Ushbu xomashYolarning qariyib barchasini neftKimyo kombinatlari etkazib beradi.

Sanoatda fenoplastlar ishlab chiqarish jarayoni uch asosiy bosqichni o’z ichiga oladi: polimerni sintezlash (fenol formaldegid smolasi), presslanadigan kompozitsiya olish va shakl berib buyum yasash.Fenolning formaldegid bilan reaksiyasi tipik suyuq fazali gomogen katalitik jarayondir. Reatsiya davomida oraliq mahsulotlar xosil bo’ladi.
Foydalaniladigan katalizatorga qarab ikki tipdagi termoplastik va termoreaktiv smolalar olinadi.
Termoplastik (novolak) smolalar fenol miqdori ortiqcha (6 mol CH20 ga 7 mol C6H5OH) olinganda xamda kislotali katalizatorlardan (odatda xlorid kislotasidan) foydalanilganda xosil bo’ladi. Kislota formaldegidni protonlash va karbonil, uglerodida elektron zichligining ortishi xisobiga katalizlaydi:
AdabiYotlar
1.N.Kattayev, Kimyoviy texnologiya, Toshkent 2008 yil,432 bet
2.A.A.Ismatov, T.A.Otaqo’ziyev, N.P.Ismoilov, F.M.Mirzayev. Noorganik moddalar Kimyoviy texnologiyasi. Toshkent. O’zbekiston, 2002, 336 b.
3.Muxlenov I.P. Obshaya ximicheskaya texnologiya. CH.1,2. M.: Vыssh.shk., 1984, 1987. 255 i 263 s.
4.Tubolkin A.F., Tumarkina ye.S. i dr. Raschetы ximiko-texnologicheskix protsessov. Pod obshey redaksii prof. Muxlenova I.P., L., «Ximiya», 1976.
5.Axmetov R.S. Ximicheskaya texnologiya neorgonicheskiye veshestv. T. 1 i 2. M.: Ximiya 2002.
6.Amelin A.G. i dr. Obshaya ximicheskaya texnologiya. M.: Ximiya, 1977.