Amaliy mashg’ulot №3 elektr sxemalarida himoyalash va blokirovkalashni o‘rganish

---

Amaliy mashg’ulot № 3 
ELEKTR SXEMALARIDA HIMOYALASH VA BLOKIROVKALASHNI
O‘RGANISH 
 
Mashg’ulot maqsadi: 
elektrodvigatelni avtomatik himoya qilish, ya’ni qisqa 
tutashuv tokidan, ortiqcha yuklamadan saqlashni o‘rganish va ularning ishlashini 
sinash. 
Ishni tushuntirish: 
Elektrodvigatelni avtomatik himoya qilishda asosan 
saqlagich, issiqlik relesi, avtomatik o‘chirgichlardan foydalaniladi. 
Saqlagichlar-
elektr qurilmalarini qisqa tutashuv tokidan himoyalash uchun va o‘ta ortiqcha 
yuklanishni oldini olish uchun ishlatiladi. Saqlagichni ish elementi, eruvchi mis, 
yoki ruh simdan iborat. Saqlagich simi, dvigatelning elektr zanjiriga ketma-ket 
ulanadi. Elektr dvigatelda qisqa tutashuv rejimi ro‘y bergan da, yoki o‘ta ortiqcha 
yuklamada, tok miqdori ortib ketganida, saqlagich simidan o‘tadi-gan qisqa 
tutashuv toki, uni eritib yuboradi va natijada dvigatel elektr tarmog‘idan uzilib, 
himoyalanib qoladi. Saqlagichlar zanjirdagi dvigatellarni yurgizish toki va uning 
vaqti bilan xarakterlanadi. Bu vaqt-tok xarakteristikasi deb ataladi: Elektr 
dvigatellarini ortiqcha yuklamadan saqlaydigan eng ko‘p tarqalgan rele-issiqlik 
relelaridir. 
Issiqlik relesi, elektr yuritma va avtomatlashtirilgan mexanizmlarda, havfli 
ish rejimi sodir bo‘lishi bilan elektr dvigatelni tok manbaidan uzish uchun xizmat 
qiladi. Harorat o‘zgarishlarini seza oladigan rele, issiqlik relesi, termorele – 
deyiladi: Uning ishlash printsipi qiziganda metallning kengayishiga asoslangan. 
Topshiriq. 
1. Himoya vositalari tuzulishi va ishlashi bilan tanishiladi.
2. Amaliyot o‘tkaziladigan elektr sxemani yig’ib avtomatik o‘chirgichni 
sinaladi.
3. Nominal yuklamani yuklab, undagi parametrlari o‘lchab olinadi.
 
Mantiqiy 
element-lar 
(operetorlar) 
Rele kontaktorli 
sxemalar 
Tranzistorli 
kontaktorli sxemalar 
Operatorlar ning 
shartli belgilari 
Holatlar
Jadvali 

---

Nazorat uchun savollar 
1. Blokirovka nima va u qaerlarda ishlatiladi? 
2.Yuqoridagi sxemada himoya vositalari ko‘rsatilganmi? 
3. AP – 50 markali avtomatik himoya vositasini izohlang?