Amaliy mashg’ulot №1 Mavzu: Elektr zanjir elementlarining shartli grafik, harfli belgilarini o’rganish

O‘lchashlar

Hisoblashlar

U (B)

I (A)

W2-W1 =W (J)

t1 (c)

Nt ayl

Snom

Cx

W (2)

W (3)

J\ayl

J\ayl

j

j

%

1

600

2

900

3

1200

4. 
   W=W₂-W₁ dan aniqlangan energiya qiymati (2) dan hisoblangan qiymatiga taqqoslang.
   
5. 
   Induktiv – aktiv iste’molchi ( asinxon dvigatel yoki boshqa ) vklyuchatelni ulang. «VKL» - vklyuchatel knopkasini barmoq bilan bosib dvigatelni yurgazib yuboring va t=5 minut davomida N_t ni sanab (7) dan COS() ni toping. o‘lchashni t=10 minutda va 15 minut uchun ham bajaring. Ulchash va hisoblash natijalarini jadvalga yozing.
   

o‘lchashlar

hisoblashlar

t1 (c)

U (B)

I (A)

W1 (j)

W2 (j)

W (j)

Nayl

Wa=UIt

Ia (A)

Ua (B)

Ia (A)

U1 (B)

S=UI (BA)

P1 (BT)

Q-Bap

1

600

2

900

3

1200

4. 
   Tajriba va hisoblash natijalarini o‘z ichiga olgan hisobot yozing va rahbarga topshiring.
   

Joriy nazorat topshirish savollari.
1.O‘zgaruvchan tok elektr energiyasi turlarini ayting va ularni aniqlash formulalarini yozing va izohlab bering.
2.Schyotchikning asosiy elementlarini ayting va vazifasini
tushuntiring.
3.Uzatish soni va schyotchik doimiysi nima?
4. Schyotchikning tekshirishni qanday usullarini bilasiz ?
Siz qaysi usullaridan foydalanasiz?
5.Reaktiv energiyasini o‘lchashda SO-1 tipdagi schyotchikdan foydalanish mumkinmi ? Mumkin bo‘lsa elektr sxema chizing va izohlab bering?
1- rasm

1. № 3 Laboratoriya ishi

Mavzu: Bir fazali transformatorini ish rejimlarini o‘rganish va sinash.
Ishning maqsadi:
Bir fazali transformatorning tuzilishi bilan tanishish va transformatorning ishlashi.
A) Salt yurishda.
B) Qisqa tutashuvda
V) Nominal nagruzkada tadqiq etishni o‘rganish.
1-Topshiriq
Transformatorning salt ishlash rejimini o‘rganish.
Ishning maqsadi:

1. 
   Bir fazali transformator konstruksiyasi bilan tanishish va po‘lat o‘zakdagi quvvat koeffitsentini aniqlash.
   
2. 
   Transformatorni magnitlash va volt- amper xarakteristikalarini olish.
   
3. 
   Transformatorni transformatsiya koeffitsentini topish.
   
4. 
   Salt ishlash rejimidan to‘la, aktiv va induktiv qarshiliklarni aniqlab, ekvivalent sxema chizishni o‘rganish.
   
5. 
   Salt ish rejimidagi transformatorni toklar vektor diagrammasini olish.
   

1- Topshiriqning bajarish tartibi.
1. Transformatorning konstruksiyasi bilan tanishib chiqing va uni pasport ma’lumotlarini yozib oling. Birlamchi va ikkilamchi cho‘lg‘amining nominal kuchlanishi U_{1 HOM}, U_{2 HOM}, ; nominal toki I_{1 HOM}, I_{2 HOM}, va boshqalar. So‘ngra birlamchi va ikkilamchi cho‘lg‘am aktiv qarshiligi R₁ va R₂ larni avometr bilan o‘lchang yoki jadvaldan toping.
2. Laboratoriya stendiga o‘rnatilgan asboblarni qaysilaridan transformatorni salt ish rejimiga yaraqli ekanligini aniqlang va ularni pasport ma’lumotlarini yozib oling. Vattmetr shkalasiga e’tibor qiling, agar u darajalangan bo‘lsa uni doimiysini toping va yozib oling.
3. 3- rasmda keltirilgan elektr sxemani yig‘ing. Yig‘ilgan elektr sxemani ko‘rsating. Avtotransformator ( RNSH) dastasini chapdan oxirgi harakatga o‘rnating va uni 220 V li manbaga ulang. Avtotransformator dastasini o‘ng tomonga asta- sekin burab kuchlanishini U_{1 HOM}*1.1 U_1CU oraliqda o‘zgartiring va voltmetr V_K ko‘rsatishini har 10 V o‘zgarishiga to‘g‘ri kelgandagi ampermetr, voltmetr, vattmetr asboblar o‘lchashlarini 1- jadvalga yozib oling.
1- Jadval.

hisoblash		o‘lchashlar
FM, Vb	COS 1C	Pn, BT	U2C , B	U1C, B	I1C, A

4. O‘lchash natijalaridan (2), (3), (5) va (6) funksiyalar grafiklarini chizing. Grafikni U_1C=U_{1 HOM} qiymatidan I_{1C HOM,} P_{H HOM}, F_{M NOM}, COS _icHOM

5. (8) , (9) va (10) formulalardan foydalanib Z, R_A, X_L larni hisoblab transformatorni birlamchi cho‘lg‘amini ekvivalent sxemasini chizing.
6. I_M=I_icCOS( 90- _ic)=I_1cSINSIC va
I_A=I_1CSIN( 90- _ic)=I_icCOS _ic
Magnitlanuvchi I_M hamda aktiv I_A tokni aniqlang va vektor diagramma chizing. 2- jadvalni to‘ldiring.
7. O‘lchash va hisoblash natijalari analizlarini o‘z ichiga olgan hisobot yozing.
2- Jadval

I1HOM A	Pn Bt	COS ic	Z0 Om	RO Om	XO Om	IM, A	Ia A	FM Vb

2-Topshiriq
Transformatorni qisqa tutashuv ish rejimini o‘rganish.


Ishning maqsadi:
Transformator cho‘lg‘amlaridagi quvvat koeffitsentini aniqlash
2- Topshiriqning bajarish tartibi

1. 
   Transformatorni birlamchi cho‘lg‘amining nominal kuchlanishidan U_1K=0.1 U_{1 HOM} ni aniqlang va 6- rasmdagi elektr sxemani yig‘ing.
   
2. 
   Avtotransformator shnurini tok manbaiga ulang va U_1K=U_{1 HOM}*0.1 U_1K=………………………….. I_2K…………………………….
   
3. 
   (11), (12), (13), (14) formulalaridan foydalanib P_{M HOM} , Z_R , R_K , va X_K larni hisoblang. So‘ngra qarshiliklar uchburchagini chizing va SOS _K ni toping. Bundan U_ka=U_KCOS _1K va U_KP=U_KSIN _K larini hisoblab 3- jadvalni to‘ldiring.
   

3- Jadval

O‘lchashlar			Xisoblashlar
U1K	I1K	I2K		PM HOM	RK	ZK	XK	COS K	UKA	UKP

Kuchlanish uchburchagini chizing.
4. O‘lchash va hisoblash natijalari analizini o‘z ichiga olgan xisobot yozing.
3-Topshiriq
Transformatorni foydali ish koeffitsientini aniqlash.
Ishning maqsadi:
1) Transformatorlar ikkilamchi cho‘lg‘amini elektr engergiya manbai sifatida o‘rganish.

2. 
   Foydali ish koeffitsentini aniqlash bilan tanishish.
   

3- Topshiriqning bajarish tartibi.

1. 
   Reostatni tashkil etgan lampalarni quvvatini yozib oling va kalitlarni uzib qo‘yib 7- rasmdagi elektr sxema yig‘ing.
   

Avtotransformator (RNSH) shnurini tok manbaiga ulang. Voltmetr ko‘rsatishini 220 V ga keltiring, so‘ngra SA₁ , SA₂, SA₃ kalitlarini ketma- ket ulang. Zanjirga bitta, ikkita va xokazo lampochkalar qo‘shilgandagi o‘lchash asboblari ko‘rsatishini 4- jadvalga yozib oling.
U₁=U_{1 HOM} ga teng bo‘lgani uchun ikkilamchi chulg‘am quvvati =P_K=P₁+P₂+P₃+…… Formuladan aniqlang. U₁=U_{1 HOM}=220 B