Amaliy mashg’ulot- 17. Mavzu : yurak anatomiyasini o`rganish. Yurak devorlari qavati, kameralari, klapanlari va ularning vazifalari. Yurakka keluvchi va yurakdan chiquvchi qon tomirlari. Reja

Yurak topografiyasi
Yurak oldingi ko’ks oralig’ini pastida assimmetrik joylashgan. Uni yuqori va orqa tomondan yurakdan chiqqan qon tomirlar ushlab turadi, pastda esa yurak diafragma pay markazining o’rtasi bilan muskul qismi oldingi bilgining ustki yuzasiga tegib turadi yurakning holati hamma vaqt odamlarda bir hil bo’lmaydi. Balki odamning yoshi jinsi, tana tuzilishiga ham bog’liq bo’lib, diafragmaning nafas harakatlari va yurakning qanday ishlashiga qarab ham o’zgaradi. Yurak va uni o’ragan yurak haltasi ko’krak qafasida oldingi ko’ks oralig’ida o’rta chiziqdan chaproqda yurakning uchdan ikki qismi, o’ngroqda uchdan bir qismi joylashgan. Yon va qisman old tomondan yurak plevra bilan qoplangan o’oka, oldingi ozgina qismi esa to’sh suyagi va qovurg’a tog’aylariga tegib turadi. Yurakning yuqori chegarasi o’ng va chap uchinchi qovurg’a tog’aylari yuqori chekkasini birlashtiruvchi chiziqda joylashgan. O’ng chegarasi o’ng uchinchi qovurg’a tog’ayi yuqori chekkasidan boshlanib to’sh suyagi chakkasidan 1- 2 sm o’ngda vertikal yo’nalib 5- qovurg’a tog’ayigacha tushadi. Pastki chegarasi o’ng tomondagi 5- qovurg’a tog’ayidan yurak uchigacha o’tgan chiziqda. Yurak uchi esa chap 5- qovurg’a oralig’ida o’rta o’mrov chizig’idan 1- 1.5 sm ichkarida yotadi. Chap chegarasi chap uchinchi qovurg’a tog’ayini yuqori chekkasidan to’sh suyagini chap chekkasi bilan chap o’rta o’mrov chizig’i o’rtasidagi sohadan boshlanib, yurak uchigacha boradi. Yurak klapanlarini eshtish sohalari quyidagicha:
Chap atrioventrikular klapanlar chap uchinchi qovurg’a tog’ayi sohasida.
O’ng atrioventrikular klapanning to’rtinchi o’ng qovurg’a tog’ayining to’sh suyagiga birikkan joyida.
Aorta klapanni to’sh suyagining chap qirrasida, uchinchi qovurg’a oralig’ida.
O ’pka poyasi klapanni chap uchinchi qovurg’a tog’ayini to’sh suyagiga birikkan joyida.
Ishning bajarilishi;Yurak anatomiyasnni o‘rganish. Yurak devorlari qavati, kameralari, klapanlari va ularning vazifalari. Yurakka keluvchi va yurakdan chiquvchi qon tomirlari. Gavda va bo‘yin qon tomirlari. Aorta bo‘yi, uyqu arteriyalari. Yurakning toj tomirlari. Ko‘krak va qovurg‘alararo arteriyalari. Qorin aortasi va uning tarmoqlarini o‘rganish. Yurak kovak venalari. Jigar darvoza venasi. sistemasi rivojlanishiga ta’sirini farqlaydi va rasmlarni chizadilar
Takrorlash uchun savollar:

1. 
   Yurak tuzilishi joylashuvi vazifalari
   
2. 
   Yurakning embrional takomil etishi.
   
3. 
   Yurak devorlari qavati, kameralari, klapanlari va ularning vazifalari.
   
4. 
   Yurakka keluvchi va yurakdan chiquvchi qon tomirlari.
   
5. 
   Gavda va bo‘yin qon tomirlari.
   
6. 
   Aorta bo‘yi, uyqu arteriyalari.
   
7. 
   Yurakning toj tomirlari.
   
8. 
   Ko‘krak va qovurg‘alararo arteriyalari.
   

Qorin aortasi va uning tarmoqlarini o‘rganish.