Amaliy mashg’ulot – 12 Mavzu. Tashqi silindrik yuzalarga jilvirjasb ishlov berish usullari, kesuvchi asboblari va dastgohlarini tanlash

Ichki jilvirlash. Bu usulda silindik va konussimon teshiklarga ishlov berishda foydalaniladi. Zagotovkaning ichki yuzalari ikki usul bilan jilvirlanadi; bu usullarning birida ishlov beriladigan zagotovka aylansa, ikkinchisida zagotovka qo’zg’almaydi.
Birinchi usuldan ko’p foydalaniladi, u anchaaniq ishlashga imkon beradi.
Ishlov beriladigan zagotovka jilvirlash toshi aylanayotgan tomonning teskarisiga aylanadi. Jilvirlash toshi ishlov berilayotgan zagotovka teshigining o’qi bo’ylab suriladi va tegishli kesish chuqurligigacha ko’ndalang surilish harakatida bo’ladi.
Xoninglash. Xoninglash usulidan ochiq va berk silindrik va konussimon bo’lgan qayroq toshlar yordamida pardozlash uchun foydalaniladi. Amalda xoninglashdan aylanish jismlarining sirtqi silindrik va konussimony uzalariga, masalan, tirsakli vallarning bo’yinlariga , shuningdek, tekis va shakldor yuzalariga pardoz berishda foydalaniladi. Xoninglashda xon deb ataladigan maxsus asbobdan foydalaniladi, bund axon korpusiga abraziv brusoklar joylanadi.
Ishlov beriladigan yuzalarga qarab, brusoklar xoninglash kallagining sirtqi yoki ichki yuzalariga o’rnatiladi va maxkamlanadi. Brusoklar soni odatda, uch karrali (6, 9, 12) qilib olinadi. Xoninglashda elektrokorund brusoklari (po’latga ishlovb berishda) va kremniy karbid brusoklari (cho’yanga va rangli metallarning qotishmalariga ishlov berishda) ishlatiladi. Xoninglash brusoklari metal bog’lovchili mayda olmoslardan ham tayyorlanadi. Olmos brusoklarning turg’unligi abraziv brusoklarnikiga qaraganda 100 – 120 baravar yuqori bo’ladi va ular yuqori unumli, ishlovberilgan yuza aniqligi va tozaligini ta’minlaydi.
Abraziv brusoklar o’rnatilgan kolodkalar tananing pazlariga kiritiladi. Kolodkalar halqasimon prujinalar yordamida konussimon chiqiqlarni halqa uchun teshik ochilgan shtokga maxkamlangan qisish shaybalariga siqadi. Konus xoninglash kallagining markazlanishini ta’minlaydi. Xoninglash jarayonida xon ishlov berilayotgan zagotovka o’qi bo’ylab bir vaqtning o’zida ham aylanma harakat, ham ilgarilanma – qayma harakat qiladi. Xon 45 – 65 m/min ga keng 10 – 20 m/min bo’ladi. Har qaysi qo’sh yurish oxirida shtok shaybani siqadi, abraziv brusoklarni radial yo’nalishda keradi, natijada qo’yim kesib olinadi. Xoninglash uchun qoldiriladigan qo’yim, ishlov beriladigan materiallarga qarab, diametric 0,01 – 0,08 mm bo’ladi. Xoninglangan yuzaning tozaligi Ra 0,16 – 0,08 mkm, aniqligi esa IT 4 – 5 kvalitetga to’g’ri keladi. Xoninglash vaqtida sovutish suyuqligi moyi (50 l/min gacha) berib turiladi. Sovutish suyuqligi sifatida 80 – 90 % kerosin bilan 20 – 10 % mashina moyidan iborat aralashma ishlatiladi