Amaliy mashg’ulot – 12 Mavzu. Tashqi silindrik yuzalarga jilvirjasb ishlov berish usullari, kesuvchi asboblari va dastgohlarini tanlash

Amaliy mashg’ulot – 12
Mavzu. Tashqi silindrik yuzalarga jilvirjasb ishlov berish usullari, kesuvchi asboblari va dastgohlarini tanlash. Zagotovkalarni abraziv keskichlar (jilvir toshlar, qayroqlar, jilvir qog’ozlar) bilan ishlab turli shaklli, aniq geometric o’lchamli va tekis yuzali detallar tayorlash jarayoni jilvirlash deyiladi. Bu usulda juda yumshoq va qattiq materiallar nafis va ayrim hollarda xomaki ham ishlanadi.
Abraziv keskichlar turli shaklli va o’lchamli abraziv materiallarni bog’lovchilari bilan o’zaro bog’lab tayorlanadi. Jilvir toshlarning diametric 5 dan 2500 mm gacha bo’lib, konstruksiyasi bo’yicha yig’ma – quyma bo’ladi.
Yuzalarga toza ishlov berish uchun jilvirlash usuli ham keng qo’llaniladi. Tashqi silindrik yuzalar qora , toza va yupqa jilvirlanadi. Yuqori aniqlikda tayyorlangan zagotovkada rig’li kesuvchi asboblarsiz faqat jilvirlab kerakli o’lcham va g’adir – budirlikka erishish mumkin. Jilvirlashda jilvir toshi 40 m/sek tezlikda aylanadi. Jilvirlash doiraviy va markazsiz jilvirlash dastgohlarida bajariladi. Doiraviy jilvirlash bo’ylama va ko’ndalang surish bilan amalga oshiriladi.
Tashqi doiraviy jilvirlash. Bu holda jilvirlash toshiga harakat va ko’ndalang surish harakati uzatilgan. Ishlov berilayotgan zagotovka jilvirlash toshi aylangan tomonga aylanadi va o’z o’qi bo’ylab surilib turadi. Jilvirlash toshiga ko’ndalang surish harakati har qaysi bo’ylama yurish oxirida beriladi. Zarur o’lcham va zagotovkaning ishlov beriladigan yuzasida tegishli tozalik hosil qilishi uchun qo’shimcha ko’ndalang surishsiz yana bir o’tish qilinadi. Jilvirlashda jilvirlash toshi uchta harakatda - aylanma, ko’ndalang va bo’ylama harakatlarda ishtirok etadi. Ishlov berilayotgan zagotovkaga faqat aylanma harakat uzatiladi.
Jilvir toshi aylanma , ko’ndalang yo’nalishda surish harakati qiladigan hol, ya’ni ishlov berilayotgan zagotovkaga kesib kiradigan va butun bo’yiga qirindi kesib oladigan hol. Bunda zagotovka faqat aylanma harakatda bo’ladi. Bu usul uzunligi jilvirlash toshining endian katta bo’lmagan zagotovkalar yuzasini (tirsakli valning bo’yinlarini, pog’onali qisqa valiklarni va boshqalarni) jilvirlashda qo’llaniladi.