Amaliy mashg’ilot 4 Mavzu: Dastgohning optimal kesish tezligini belgilash. Ishdan maqsad

Amaliy mashg’ilot - 4
Mavzu: Dastgohning optimal kesish tezligini belgilash.
Ishdan maqsad: Metallarni kesib ishlashda optimal kesish tezligini belgilayotganda keskichning turg’unligi, ishlanadigan materialning fizik – mexanik xossalari, keskich kesuvchi qismining materiali, keskich geometriyasi, kesish elementlari va boshqa faktorlariga alohida e’tibor berilishi lozim.
Metallarni kesib ishlashda kesish tezligi kesish rejimining muhim elementi bo’lib, uning ortishi bilan ishlashga sarflanadigan asosiy texnologik vaqt kamayadi va yo’nilgan yuza g;adir budurligi tekislanadi. Biroq metallarni yuqori tezlikda kesib ishlashni keskich turg’unligi, dastgoh quvvati va boshqa omillar cheklaydi. Amaliy ishlarda keskichning turg’unligi iqtisodiy jihatdan belgilanib, kesish tezligi konkret hol uchun aniqlanadi.
K e s k i ch n i n g t u r g’ u n l i g i. Kesish jarayonini kuzatish kesish tezligi bilan keskichning turg’unligi orasida ma’lum bog’lanish borligini ko’rsatadi, bu bog’lanishni quyidagicha ifodalash mumkin:
ν = C_ν / T^m m/min,
bu erda C_ν – keskich, zagotovka materiali, kesish chuqurligi, surish qiymati, keskich geometriyasi kabi faktorlarga bog’liq bo’lgan koeffisient, T – keskichning turg’unligi, min; m – nisbiy turg’unlik. Buning qiymati yo’nilayotgan materialga, keskich materialiga , kesish chuqurligiga, surish qiymatiga, ishlov xarakteriga bog’liq bo’lib, tezkesar po’latdan tayorlangan keskich uchun 0,1 – 0,125, qattiq qotishmali keskichlar uchun 0,2 – 0,3, mineral – keramik keskichlar uchun 0,4 – 0,5 olinadi. Kesish asbobining turg’unliginidastgohning ish unumi eng yuqori va detalning tannarxi arzon bo’ladigan qilib belgilash kerak. Ana shunday keskichning turg’unligi iqtisodiy turg’unlik deyilib, unga tog’ri keladigan kesish tezligi iqtisodiy kesish tezligi deb ataladi.
Zagotovkani bitta kesish asbobi bilan ishlashda ishlatiladigan keskich materialiga ko’ra quyidagi chegarada turg’unliklar qabul qilingan: tezkesar po’latdan yasalgan keskich uchun 30 -60 min, qattiq qotishmali plastinka uchun 45 – 50 min, mineral – keramik plastinkalar uchun 30 – 40 min, rez’ba yo’nadigan va shakldor keskichlar uchun 120 min.
Zagotovkani bir necha keskichlar bilan ishlshda turg’unlik kattaroq olinadi, chunki kesish asbobini rostlash va almashtirish uchun ancha vaqt atlab etiladi. Tokarlik avtomatlarida keskichning turg’nligi 180 – 200 min belgilanadi.
Kesish jarayonida υ₁ tezlikdan υ₂ tezlikka o’tishda kesish asbobining turg’unligini quyidagi bog’lanishlardan aniqlash mumkin.
Agar υ_{1 =} C_ν / T^m₁, υ_{2 =} C_ν / T^m₂, bo’lganida bu ifodalar hadma - had bo’linsa, quyidagi ifoda hosil bo’ladi:
υ₁ / υ₂ C_ν T^m₂ / C_ν T^m₁ = (T₂ / T₁)^m, bundan
υ₁ = υ₂ (T₂ / T₁)^m yoki T₂ = T₁ (υ₁ = υ₂)^1/m kelib chiqadi, bunda υ₁ – T₁ turg’unlikka muvofiq keladigan kesish tezligi; υ₂ – T₂ turg’unlikka muvofiq keladigan kesish tezligi. Endi kesish tezligiga ta’sir etuvchi omillar bilan tanishamiz.
I sh l a n u v ch i m a t e r ia l l a r n i n g f i z I k – m e x a n i k x o s s a l a r I materialni kesish tezligi, uning cho’zilishga mustahkamligi, issiqlik o’tkazuvchanligi va sirt qatlaminingholati va boshqalardan iborat.
Materiallarning mustahkamligi, qattiqligining ortishi bilan issiqlik o’tkazuvchanligining kamayishi uning kesib ishlashga qarshiligini oshirib, kesish zonasida anchagina issiqlik ajralishiga olib keladi, bunda keskich tez eyiladi. Bu kesish tezligini kamaytirishga majbur etadi. Zagotovkadagi karbidlar, yuzadagi qum, shlak va boshqa qo’shimchalar ham keskichning tez eyilishiga olib keladi.