Amaliy ish № Tog‘ jinsi namunasining fizik xossalarini aniqlash. Metal mustahkamlagich hafli kesimi ustuvorlik darajasini aniqlash

Amaliy ish № 1.


Tog‘ jinsi namunasining fizik xossalarini aniqlash.
Metal mustahkamlagich hafli kesimi ustuvorlik darajasini aniqlash


Aniqlang:

• 
  prof. M.M. Protodyakonov shkalasi bo‘yicha tog‘ jinsining qattiqlik koeffitsientini;
  
• 
  tog‘ jinsining siqilishida deformatsiya modulining o‘rtacha qiymatini;
  

Echish.

1. prof. M.M. Protodyakonov shkalasi bo‘yicha tog‘ jinsining qattiqlik koeffitsientini aniqlaymiz.

Qattiqlik koeffitsienti f – bitta tog‘ jinsining boshqa tog‘ jinsidan bir necha bor qattiq ekanligini ko‘rsatuvchi o‘lchamsiz ko‘rsatkich etaloni sifatida qabul qilingan. Prof. M.M. Protodyakonov bir o‘qqa siqilish chegarasi bo‘yicha etalon sifatida qattiq gilni qabul qilgan. R_sj=100+№ kgs/sm²(ya’ni R_sj=100 kgs/sm²ga ega bo‘lgan tog‘ jinslari uchun f=1 ga teng).
SHunday qilib prof. M.M. Protodyakonov shkalasi bo‘yicha tog‘ jinsining qattiqlik koeffitsientini quyidagicha aniqlaymiz:
(1.1)
bu erda: R_sj – tog‘ jinsi namunasining vaqtinchalik siqilishga qarshiligi, kgs/sm²;
100 – etalon uchun qabul qilingan tog‘ jinsi namunasining vaqtinchalik siqilishga qarshiligi, kgs/sm².


kgs/sm²dan Pa ga o‘tkazamiz:

1Pa=N/m²; 1 kgs=10 N; 1/sm²=10⁴*1/m²
SHunday qilib 1kgs/sm²=10⁵ Pa ga teng bo‘ladi.

Natijada quyidagi formulaga ega bo‘lamiz:

(1.2)
bu erda: R_sj – tog‘ jinsi namunasining vaqtinchalik siqilishga qarshiligi, kgs/sm²;
10⁷ – etalon uchun qabul qilingan tog‘ jinsi namunasining vaqtinchalik siqilishga qarshiligi, kgs/sm².

Prof. M.M. Protodyakonov shkalasi bo‘yicha tog‘ jinsining qattiqlik koeffitsientini aniqlash uchun tog‘ jinsi namunasining vaqtinchalik siqilishga qarshiligi R_sjni hisoblash zarur.

, Pa(1.3)
bu erda: R – namunaga berilayotgan eng katta siquvchi kuch, N;
S– namunaning ko‘ndalang kesimi yuzasi, 19,625*10^-4 +№ m².

Namunaga berilayotgan eng katta siquvchi kuch R tog‘ jinsining to‘liq mustahkamlik xarakteristikasi bo‘yicha aniqlanadi

R=100000+№ N

Namunaning ko‘ndalang kesimi yuzasi S quyidagicha aniqlanadi:

sm²=19,625*10^-4 m²
Tog‘ jinsi namunasining vaqtinchalik siqilishga qarshiligi R_sj:


Pa

Hisoblangan qiymatlar asosida prof. M.M. Protodyakonov shkalasi bo‘yicha tog‘ jinsining qattiqlik koeffitsientini aniqlaymiz:

2. Tog‘ jinsining siqilishida deformatsiya modulining o‘rtacha qiymati E_Dni aniqlaymiz:

, Pa1.(4)
bu erda ε_sj – namunaning siqilish bo‘yicha mustahkamlik chegarasiga mos ravishda mutanosiblik deformatsiyasi.

Namunaning siqilish bo‘yicha mustahkamlik chegarasiga mos ravishda mutanosiblik deformatsiyasi ε_sj quyidagicha aniqlanadi:

(1.5)
bu erda: Δh_abs – namunaning eng yuqori kuch ta’siridagi mutloq deformatsiyasi, 210*10^-6 +№ m;
N – namunaning deformatsiyagacha bo‘lgan balandligi, 0,1+0,№ m.
Tog‘ jinsining to‘liq mustahkamlik xarakteristikasi ma’lumotlari asosida namunaning siqilish bo‘yicha mustahkamlik chegarasiga mos ravishda mutanosiblik deformatsiyasi ε_sjaniqlanadi:

Namunaning deformatsiya moduli quyidagicha anilanadi:

3. Sinov mashinasining mutahkamlik zaruriyati K ni aniqlaymiz.

Egri chiziq uchastkasida mustahkamlikni aniqlaymiz

, N/m1.(6)
bu erda: ΔR – kuchning ortishi (pasayishi), N;