Amaliy audit


Asosiy vositalar auditining umumiy rejasi



Download 5,18 Mb.
Pdf ko'rish
bet269/303
Sana06.07.2022
Hajmi5,18 Mb.
#749505
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   303
Bog'liq
Amaliy auditoum

Asosiy vositalar auditining umumiy rejasi
Tekshirilayotgan korxona: «MADINA» MChJ. 
Audit o’tkaziladigan davr: 01.01-31.12.2011 y. 
Kishi-soat miqdori: 280. 
Auditorlik guruhi rahbari: Abdullaev D. S. 
Auditorlik guruhi tarkibi: Abdullaev D. S, Ahmedov 3. D. Kim A. A. 
Rejalashtirilayotgan auditorlik tavakkalchiligi - 4%. 
Rejalashtirilayotgan ahamiyatlilik darajasi - 1%.

Olib boriladigan ishlar rejasi 
(vazifalar majmui)
O’tkazish 
muddati
Ijrochilar
Izoh
1




1
Asosiy vositalar mavjudligi va saqlanishining auditi
Hiso-
bot 
yili 
bo’yicha 
Ahmedov Z.D. 
Kim A.A. 
Iqtisodiy sub’ekt 
auditi-ning yig’ma 
umumiy rejasiga 
muvofiq 
2
Asosiy vositalar harakatining auditi
Ahmedov Z.D. 
3
Eskirish to’g’ri hisoblanganligi-ning auditi
Kim A.A 
4
Asosiy vositalar qabul qilinishi va barpo etilishining auditi
Ahmedov Z.D. 
5
Asosiy vositalarni ta’mirlash bo’yicha hisobni tekshirish
Kim A.A. 
6
Asosiy vositalar tugatilishi hisobini tekshirish
Ahmedov Z.D. 
7
Asosiy vositalar to’fi soliqqa torgilganligini tekshirish
Ahmedov Z.D. 
Auditorlik tashkiloti rahbari 
Fattoxov A. A. 
Auditorlik guruhi rahbari
Abdullaev D. S.


688 
Asosiy vositalar auditining dasturi 

Auditorlik tadbirlari 
(amallari)ning ro’yxati
O’tk
azish davri
Ijrochila
r
Auditorning ishchi hujjatlari
1




1
Asosiy vositalar mavjudligi va saqlanishining auditi
Yil 
davomida 
Ahmedov Z.D. 
Kim A.A. 
1.1
Asosiy vositalarni qabul qilish bo’yicha komissiyalar
tuzilganligini tekshirish
Har 
chorakda 
Ahmedov Z.D. 
Buyruqlar, farmoyishlar
1.2
Asosiy vositalarni sotib olish-sotish shartnomalari
rasmiylashtirilganligini tekshirish
Har 
chorakda 
Kim A.A. 
Shartnomalar, kelishuvlar
1.3
Kelishuv
narxlari
bo’yicha
bayonnomalar
rasmiylashtirilganligini tekshirish
Har 
chorakda 
Ahmedov Z.D. 
Basnnomalar,
kelishuvlar,
buyruqlar
1.4
Asosiy
vositalarni
qabul
qilish-topshirish
dalolatnomalarida ularning dastlabki qiymati to’g’ri aks
etilganligini tekshirish
Har 
chorakda 
Kim A.A. 
Qabul
qilish-topshirish
dalolatnomalari, inventar varaqalar,
ro’yxatga olish daftarlari
1.5
Ob’ektlar qurib bitkazilgani va jihozlangani yoki tiklash
va qisman tugatilganidan keyin ularning dastlabki
qiymati to’g’ri aks ettirilganligini tekshirish
Har 
chorakda 
Ahmedov Z.D. 
Loyiha-smeta hujjatlari, buyruqlar,
inventarizatsiya dalolatnomalari
1.6
Korxona buxgalteriyasida asosiy vositalarning sintetik
va tahliliy hisobi va ulardan foydalaniladigan joylarda
moddiy javobgar shaxslarning ishlari qanday tashkil
etilganligini baholash
Har 
chorakda 
Kim A.A. 
Dastlabki hujjatlar, hisob registrlari,
hisob siyosati
1
2
3
4
5
1.7
Korxonada
asosiy
vositalarni
ta’mirlash
xarajatlari hisobi bo’yicha amal qilinayotgan
tartibni tekshirish va baholash
Har 
chorakda
Ahmedov Z.D. 
Hisob
siyosati,
buyrukdar,
smetalar, hisobotlar
1.8
Asosiy vositalarni qayta baxolash natijalarini
gekshirish
Operatsiya
lar sodir 
etilgan 
sari
Kim A.A.
Buyruqlar,
dalolatnomalar,
inventarizatsiya
hujjatlari,
hisob registrlari
1.9
Asosiy vositalarning oxirgi invsntarizatsiya
natijalarini tekshirish
Yil 
davomida
Ahmedov Z.D. 
Inventarizatsiya
hujjatlari,
dastlabki
hujjatlar,
hisob
registrlari
1.10
Korxona
buxgalteriyasi
tomonidan
asosiy
vositalar
bo’yicha
hisob
varaqalari
va
belgilangan
moddiy
javobgar
shaxslar
bo’yicha inventarizatsiya ro’yxatlari yuritilishi
tartibi bilan tanishish
Har 
chorakda
Kim A.A.
Hisob
varaqalari,
inventarizatsiya
hujjatlari.
buyruqlar, moddiy javobgarlik
bo’yicha shartnomalar
1.11
Korxona buxgalteriyasi amaldagi me’yoriy
hujjatlar bilan ta’minlanganligini tekshirish
Har 
chorakda
Ahmedov Z.D. 
Buyruqlar, farmoyishlar
1.12
Mavjud
asosiy
vositalar
hisobotda
aks
ettirilganligini tskshirish
Har 
chorakda
Kim A.A.
Hisobot shakllari


689 
Ushbu vazifani amalga oshirish maqsadida auditor tomonidan quyidagilar tekshiriladi: 
korxonada asosiy vositalarni qabul qilish va uning natijalarini rasmiylashtirish bo’yicha komissiya tuzilganligi; 
asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish dalolatnomalarida ularning dastlabki qiymati to’g’ri 
ko’rsatilganligi;
ob’ektlar qurib bitkazilgani va jihozlanganidan keyin yoki tiklash va qisman tugatilganidan keyin ularning 
dastlabki qiymati to’g’ri aks ettirilganligi. 
asosiy vositalarni sotib olish-sotish shartnomalari rasmiylashtirilganligi
;


690 
Inventarizatsiyadan oldin xususiy va ijaraga olingan asosiy vositalar bo’yicha inventar daftarlari va ro’yxatlardagi 
hamda texnik pasportlari va boshqa texnik hujjatlaridagi yozuvlar to’liqligi tekshiriladi. Agar texyaik hujjatlar va 
buxgalteriya hisobi registrlaridagi matlumotlar orasida farqlar aniqlansa, ularga tegishli ra-vishda aniqliklar va 
tuzatishlar kiritiladi. Asosiy vositalarni inventarizatsiya jarayonida ob’ektlar komissiya tomonidan bevosita tabiiy 
holatida ko’rib chiqiladi va inventar ro’yxatida ularning to’liq nomlari, ishlatilishi, inventar raqamlari, asosiy texnikaviy
va foydalanish tavsiflari qayd etiladi. 
Hisobda qayd etilmagan ob’ektlar yoki hisob registrlarida ularga mansub bo’lmagan tavsiflar keltirilgan hollarda, 
ko’rsatilmagan ma’lumotlar va texnikaviy ko’rsatkichlar komissiya tomonidan to’ldiriladi. Shu vaqtning o’zida bunday 
ob’ektlarning bunyod etish yoki sotib olish vaqti, xarajatlarni moliyalashtirish manbalari, ularni qurish zaruriyati, 
moliyaviy intizomga rioya qilinishi uchun mas’ul shaxslar doirasi aniqlanadi. 
Auditor tomonidan qonunchilikka xilof ravishda bunyod etilgan yoki sotib olingan asosiy vositalarni tasdiqlovchi 
hujjatlar aniqlansa, auditorlik tekshiruvi asosiy vositalar qonunga xilof ravishda sotilganligi yoki talon-toroj qilinganligi 
to’g’risidagi xabarga muvofiq o’tkazilayotgan bo’lsa, unda u to’satdan taftish o’tkazish bilan boshlanadi. Bunda auditor 
inventar varaqalari yoki inventar daftari mavjudligi va holati, sintetik va tahliliy hisob ma’lumotlari bir biriga 
muvofiqligini tekshiradi. Inventar varaqalarining ma’lumotlari inventar ro’yxati ma’lumotlari bilan, inventar 
ro’yxatining umumiy summasi 0100-sonli schyotlar guruhi ma’lumotlari bilan, ular o’z navbatida - balans ma’lumotlari 
bilan solishtiriladi. 
Solishtirish vaqtida asosiy vositalarning kamomadi yoki ortiqchaligi, uning sabablari va aybdor shaxslar hamda boshqa 
ko’rsatkichlarga ta’siri aniqlanadi (asosiy vositalar bo’yicha eskirish va mol-mulk bo’yicha soliq kam yoki ko’p 
hisoblanishi). Auditor asosiy vositalar joylzrda mavjud ekanligini tanlab olish usuli bilan tekshirib aniqlaydi. 
Kamomad aniqlangan holda, auditor moddiy javobgar shaxslardan tushuntirish xati va kamomadlar qoplanishini talab 
qiladi. Ushbu kamomadlar auditorlik tekshiruvini o’tkazish vaqtida qoplanishi lozim. 


691 
Asosiy vositalar quyidagilar natijasida korxona balansiga kiritiladi: 
Asosiy vositalarning kelib tushishi asosiy vositalarni 
qabul qilish-topshirish (ichki harakati) dalolatnomasi 
(yuk xati) bilan (AV-1-shakli), unga ilova qilingan 
mazkur ob’ektning texnik hujjatlari bilan birgalikda 
rasmiylashtiriladi. 
Asosiy vositalar quyidagilar natijasida korxona balansi hisobidan chiqariladi: 
tugatish;
sotish; 
ayirboshlash; 
tekinga berish; 
ustav sarmoyasiga 
muassis ulushi sifatida 
berish; 
uzoq muddatli ijara 
(lizing) shartnomasi 
bo’yicha berish; 
kamomad yoki 
yo’qotishning 
aniqlanishi; 
ishtirokchilar 
tarkibilan 
ishtirokchining chiqib 
ketishi. 


692 
Asosiy vositalar ishga yaroqsizligini aniqlash uchun korxonada maxsus 
komissiya tuziladi. Ob’ektning tugatilishi komissiya tomonidan tuzilgan 
asosiy vositalarni Hisobdan chiqarish bo’yicha dalolatnoma (AV-3-shakli) 
bilan rasmiylashtiradi. Dalolatnoma korxona rahbari tomonidan 
tasdiqlanadi, buxgalter esa varaqaga ob’ekt chiqarilgan sana va dalolatnoma 
raqamini qayd etadi. 
Asosiy vositalar ishlatiladigan joylarda (korxona ustaxonalari va bo’limlarida) 
asosiy vositalarning inventar ro’yxatlari (AV-9-shakli) yuritiladi, ularda 
ishlatishda bo’lgan asosiy vositalar ob’ektlari bo’yicha qisqa ma’lumotlar 
keltiriladi. 
Kelib tushgan, hisobdan chiqarilgan va korxona ichida harakatlangan asosiy 
vositalarning inventar varaqalari, tegishli yozuvlardan keyin hisobot oyining 
oxirigacha, taxlab qo’yilmasdan alohida saqlanadi. Bu shuning uchun 
zarurki, mazkur varaqalar asosida asosiy vositalarning xar oylik eskirishi 
hisoblanadi, bundan tashqari, joriy oy yakunlangandan keyin ushbu oydagi 
yozuvlari bo’lgan varaqa asosiy vositalar tabaqalashtirilgan turlari bo’yicha 
guruhlashtiriladi, har bir turi bo’yicha qabul qilinishi va hisobdan chiqarilishi 
aylanmalari jamlanadi va asosiy vositalar harakatini hisobga olish 
varaqalariga yozib qo’yiladi. 
Asosiy vositalar to’g’ri baholanganligini tekshirish lozim, zero noto’g’ri baholash nafaqat 
umumiy holatni noto’g’ri aks etishi, balki quyidagilarga olib kelishi mumkin: 
eskirish 
noto’g’ri 
hisoblanishi
ga; 
soliqlar 
summasi 
noto’g’ri 
hisoblanis
higa; 
buxgalteriya (moliyaviy) hisobotda 
asosiy vositalar qiymati noto’g’ri aks 
ettirilishiga. 
Asosiy vositalar harakati bo’yicha operatsiyalarning auditorlik tekshiruvida quyidagilarga alohida 
e’tiborni qaratish lozim: 
asosiy vositalarni Ustav kapitaliga badal sifatida o’tkazishda ularning dastlabki qiymati, eskirishi va 
topshirish vaqtidagi kelishuv narxi ko’rsatilgan ro’yxat mavjudligi. Ro’yxatga topshirayotgan korxona 
muhri bilan tasdiqlangan qabul qilish-topshirish dalolatnomasining ikkinchi nusxasi va o’tkazilayotgan 
ob’ektlar bo’yicha texnik hujjatlar ilova qilinganligi;


693 
Eskirish - bu asosiy vositalar qiymatini, hisobot davri davomida tizimlashgan uslubda, bosqichma-
bosqich ishlab chiqarilgan mahsulot (ishlar, xizmatlar) qiymatiga o’tkazishdir. 
Asosiy vositalarga eskirish hisoblashni audit tekshiruvidan o’tkazayotganda auditorning vazifasi 
asosiy vositalarga nisbatan eskirishni hisoblash usullari to’g’ri qo’llanilganini tekshirish va 
tasdikdangan me’yorlariga rioya qilinayotganini nazorat qilishdan iborat. Asosiy vositalar ob’ektlari 
bo’yicha har oyda eskirish hisoblanishining to’g’ri amalga oshirilganligi katta ahamiyatga ega. 
Chunki eskirish me’yorlarining bilmagan holda yoki atayin belgilangan normadan oshirish yoki 
kamaytirish mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxini noto’g’ri aniqlashga, binobarin, olingai foyda va 
byudjetga to’lovlar miqdorlarini noto’g’ri hisoblashga olib keladi. Natijada mijoz moliyaviy 
hisobotning buxgalteriya balansi va moliyaviy natijalari to’g’risidagi hisobotlarida korxona 
moliyaviy holati va moliyaviy natijalarga doir ma’lumotlar BHMS talablariga mos bo’lmagan 
tartibda keltiriladi. 
Amortizatsiya ajratmalarining me’yorlari har bir inventar ob’ektning dastlabki qiymatiga nisbatan 
belgilangan foiz hisobida aniqlanadi. Ularning bir oylik me’yori bir yillik me’yorning 1/12 
miqdorida belgilanadi. 
Asosiy vositalarning yangilanishida korxonalar va tashkilotlarning manfaatlarini oshirish 
maqsadida ularning faol qismi (mashina, uskuna, transport vositalari) bo’yicha tezlashtirilgan 
eskirish me’yorlari qo’llaniladi, ya’ni, ushbu mablag’larning dastlabki qiymati ishlab chiqarish va 
muomala xarajatlariga, eskirish bo’yicha ko’zda tutplgan me’yorlardan tashqari qisqaroq vaqtda 
to’liq o’tkazilishi mumkin. Buning uchun korxonalarga eskirish me’yorlarini ko’pi bilan ikki 
marotaba oshirish ruxsat etilgan. 
5-son «Asosiy vositalar» nomli BHMS ga muvofiq asosiy
vositalarga amortizatsiya hisoblashning quyidagi usullari tavsiya
qilinadi: 
Bir tekis (to’g’ri
chiziqli) usul; 
Bajarilgan
ishlar hajmiga
mutanosib usul
(ishlab
chiqarish
usuli); 
Asosiy vositalar
foydali xizmat
qilish muddati
yillar sonining
yig’indisi
bo’yicha
hisobdan
chiqarish usuli
(kumulyativ
usul); 
Kamayib
boruvchi qoldiq
usuli. 


694 

Download 5,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   303




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish