Amaliy audit

4. Dividendlarga oid solislarni hisoblash, ushlab solish va o`tkazilishini tekshirish 

4.1.  Dividendlar  bo`yicha  soliqlar  to`g`ri 

hisoblanganligini tekshirish 

 

 

Dalolatnomalar,  hisob-kitoblar, 

ma'lumotlar 

 

4.2.  Boshqa  majburiy  to`lovlar  to`g`ri 

hisob-kitob qilinganligini tekshirish 

 

 

Dalolatnomalar,  hisob-kitob-lar, 

ma'lumotlar 

 

 

Ta'sischilar 

(ta'sis 

majlisi) 

tomonidan 

tasdiqlangan 

va 

amaldagi 

qonunchilikka  asosan  ro`yxatga  olingan  Nizom  korxonaning  ta'sis  hujjati 

hisoblanadi.  Davlat  tassarufida  bo`lgan  korxona  aksiyadorlik  jamiyatiga 

aylantirilganda ta'sis hujjatlari  bo`lib, shuningdek, davlat  mol-mulkiga  boshqarish 

huquqiga  ega  bo`lgan  vakolatli  idora  tomonidan  tasdiqlangan  emissiya  prospekti 

ham  hisoblanadi.  Ta'sis  hujjatlarining  tekshiruvi  ular  amaldagi  qonunchilikka 

muvofiqligi  va  ularga  o`zgarishlar  qonuniy  kiritilganligini  aniqlash  makqsadida 

amalga oshiriladi. 

Audit  o`tkazish  vaqtida  auditor  ushbu  iqtisodiy  subyekt  amaldagi 

qonunchilikka muvofiq huquqiy maqomi va faoliyat ko`rsatish huquqini tekshirishi 

lozim. Buning uchun quyidagi asosiy hujjatlardan foydalaniladi: mijozning Nizomi 

va korxonaning ta'sis shartnomasi. 

O`zbekiston  Respublikasi  Fuqarolik  Kodeksiga  muvofiq,  yuridik  shaxs  o`z 

faoliyatini  Nizom  yoki  ta'sis  shartnomasiga  asosan  amalga  oshiradi.  Yuridik 

shaxsning  ta'sis  shartnomasi  tuziladi,  Nizom  esa,  ta'sischilar  tomonidan 

tasdiqlanadi.  Nizomda  yuridik  shaxsning  funksiyalari,  uning  kapitali,  tizimi, 

boshqaruv  tizimining  tashkil  etish  tartibi  va  vakolatlari,  qayta  tashkil  etish  yoki 

tugatish  tartiblari  belgilanadi  hamda  buxgalteriya  hisobini  yuritish  va  nazorat 

---

405 

 

tamoyillari  ifodalanadi.  Ta'sis  hujjatlariga  o`zgarishlar  kiritilishi  mumkin.  Ushbu 

o`zgarishlar davlat ro`yxatidan o`tgandan keyin kuchga kiradi. 

Audit  o`tkazish  davrida  davlat  ro`yxatidan  o`tganligi  to`g`risidagi 

guvohnoma, shu jumladan Nizom va ta'sis hujjatlarining yangi tahriri (agar ularga 

o`zgarishlar kiritilgan bo`lsa) mavjudligi tekshirilishi lozim. 

Nizomda  zaxira  va  boshqa  jamg`armalarni  tashkil  etish  hamda  foydani 

taqsimlash  tartibi,  qayta  tashkil  etish,  tugatish,  mol-mulklarni  taqsimlash,  tashqi 

iqtisodiy  faoliyatni  amalga  oshirish  tartibi  va  boshqalar  ko`zda  tutilganligi 

aniqlanadi. 

Audit  o`tkazish  vaqtida,  korxona  qachon  va  qayerda  ro`yxatga  olinganligi, 

ushbu  korxonaning  hisob-kitob  va  boshqa  schyotlari  qaysi  bankda  ochilganligi, 

ta'sischilar  kim  va  Nizom  kapitalida  ularning  ulushi,  har  bir  ta'sischining  Nizom 

kapitalidagi  ulushi  va  umuman  Nizom  kapitali  qonunchilikka  oid  hujjatlar 

talablariga muvofiqligi aniqlanadi. 

Ta'sis hujjatlarini o`rganish vaqtida auditor ushbu xojalik yurituvchi subyekt 

tomonidan  amalga  oshirilishi  lozim  bo`lgan  xojalik  operatsiyalar  ro`yxatini 

aniqlaydi. Bunday ma'lumotlar kelajak tekshiruvlarni amalga oshirish uchun kerak 

bo`ladi.  Auditor,  xususan,  xorijda  filiallar,  vakolatxonalar  tashkil  etilishi,  tashqi 

iqtisodiy  faoliyat  bilan  shug`ullanish  Ustavda  ko`zda  tutilganligini  aniqlaydi. 

Shuningdek,  Ustavni  ishlab  chiqishda  tadbirkorlar  tomonidan  imtiyozli  soliqqa 

tortish uchun «asos tayyorlashga» manfaatdorliklarini ko`zda tutish lozim.