Амалий машгулот №7

Биокимёвий хусусияти. Протейлар кўп қандларни кислота ҳосил қилиб парчалайди. Турлари эса бир-биридан қандларни парчалаши, индол, уреаза, водород сульфид, орнитен декарбоксилаза ҳосил қилиши ва бошқа хусусиятлари билан фарқ қилади (жадвал).
Антиген тузилиши. Протейлар 2 антигенга эга: биринчиси О-антиген 49 та, иккинчиси хивчин-Н антигени 19 та. О-антиген ҳужайра деворидаги липолисахариддан иборат. P.morgani (66 та), P.rettgeri (45 та), P.inconstans (156 та) ларнинг бир неча серологик вариантлари борлиги аниқланди. Протейларнинг кўпгина антигенлари бошқа энтеробактериялар билан кесишма реакцияларга киришади.
Чидамлилиги. Протейлар ташқи муҳитга, дезинфекцияловчи мод-даларнинг паст концентрацияли эритмаларига, шунингдек, кўпгина антибиотикларга чидамли, шу сабабли улар касалхона ичи инфекцияси гуруҳига мансуб.
P.vulgaris ва P.mirabilis кўпчилик ҳайвонлар ва одам организмида яшайди. Протейларни кўлмак сув, тупроқ ва овқат маҳсулотларидан ажратиб олиш мумкин.
Касалликнинг одамлардаги патогенези. Proteus уруғига мансуб бактериялар шартли-патоген микроорганизмлар ҳисобланади. Уларнинг патогенлиги вирулентлиги ва эндотоксини билан боғлиқ. Протейлар, асосан, овқатдан заҳарланишнинг қўзғатувчилари ҳисобланади.
Инфекция оғиз орқали юқади. Касалликнинг пайдо бўлиши меъда-ичак йўлига тушган протейлар миқдорига боғлиқ. Протей бактерияларининг парчаланиши натижасида кўп миқдорда эндотоксин ҳосил бўлади ва касаллик ривожланади. P.morgani болаларда диспепсия ҳамда йирингли яллиғланиш жараёни (отит, цистит, коньюнктивит) келтириб чиқаради. Кейинги йилларда протейлар кўпинча септицемиялар пайдо бўлишига ҳам сабаб бўлмоқда. Ҳозир P.mirabilis, P.vulgaris ва P.rettgeri лар ҳар хил гемолизинларни ишлаб чиқариши аниқланди.
Протейлар бошқа грамманфий бактериялар (E.coli, Pseudomonas), стафилококк ва баъзи анаэроб бактериялар билан бирга йирингли касалликлар кечишини оғирлаштиради. Бундан ташқари, P.morgani ва P.rettgeri лар касалхона ичи касалликларининг қўзғатувчилари ҳам ҳисобланади.