Alkanlarning kimyoviy xossalari. Ishlatilishi. Toshkent shahar Yashnobod tuman

.
Uglerodning 4 ta sp3 gibridlangan orbitallari to‘rtta vodorodning 1s orbitali bilan qoplanadi va -sigma bog‘larni hosil qiladi.

Alkanlarning kislorod ishtirokida….?

.
Alkanlarning kislorod ishtirokida yonib katta issiqlik berishidan kundalik turmushda doimo foydalanamiz,
bu reaksiya jarayonida tabiiy gaz yonib,karbonat angidridi va suvni hosil qiladi:
C H 4 + 2 0 2 -------— ► C 0 2 + 2 H20 + Q

Galogenlash. Alkanlar ftor bilan shiddatli, xlor bilan nur ta’sirida reaksiyaga kirishadi.
Bromlash qizdirish bilan nur ta’sirida boradi.
Metanni xlorlash nur yoki qizdirish bilan boradi:

СН4 + Cl2hv CH3Cl + HCl

СН3 Cl – газ, легко сжижается и при последующем испарении поглощает большое количество теплоты. Применяется в холодильных установках

Alkanlarning galogenlanishi
Xlorometan, yoki Metil xlorid
CH3Cl gaz, osonlikcha suyultiriladi va keyingi bug'lanish natijasida katta miqdorda issiqlikni so'rib oladi. Sovutgichlarda ishlatiladi

СН3Cl + Cl2 hv CH2Cl2 + HCl

СН3Cl + Cl2 hv CH2Cl2 + HCl

Dixlormetan

СН2 Cl2 –erituvchi sifatida, plastmassalarni

 yopishtirishda ishlatiladi

СН2Cl2 + Cl2 hv CHCl3 + HCl

СН2Cl2 + Cl2 hv CHCl3 + HCl

Trixlormetan

yoki xloroform

CHCl3 - xloroform, rangsiz uchuvchan suyuqlik, efirlari hid va shirin ta'mi uchun, freon sovutgich ishlab chiqarishda, bo'yoq va pestitsidlarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladi

СНCl3 + Cl2 hv CCl4 + HCl

СНCl3 + Cl2 hv CCl4 + HCl

Tetraxlormetan

CCl4 bilan - suyuqlik,erituvchi (yog'lar, smola, kauchuk) sifatida, yong'in o'chiruvchilarda, freonlarni olish uchun ishlatiladi .

Nitrolash.
Metanga suyultirilgan nitrat kislota ta’sir ettirilganda deyarli faqat nitrometan hosil bo‘ladi: