Alkaloidlar joba: Alkaloidlar haqqında ulıwma túsinik

2. Piridin hám piperidin toparı alkaloidlari
Nikotin. Nikotin temeki (Nicotiana tabacum) o'simligining japıraqlarında boladı hám olardan alınadı. Ulıwma, temeki o'simligida onnan artıq, alkaloid bar ekenligi anıqlanǵan. Nikotin moysimon suyıqlıq bolıp, hawada demde oksidleniwi sebepli gúńgirt kóriniske kiredi, optikalıq aktiv element, onıń suwdaǵı eritpesi qutblangan nur tegisligin shepke buradi.
Nikotinni 1828 - jılda Posselt hám Reymanlar sap halda ajıratıp alǵanlar. Nikotin molekulası piridin yadrosı hám N-metil pirrolidindan halqasınan shólkemlesken:
Nikotin
Nikotanning bul dúzılıw formulası 1904 - jılı onıń sintezi menen tastıyıqlanǵan.
Nikotin eń uwlı zatlı alkaloidlardan biri. Onıń bir neshe milligrammi salmaqli záhárleniwge alıp keledi: bas og'riydi, nawqas qayt etedi, xoshınan ketedi. Nikotin júrek ushın kúshli uwlı zat esaplanadı, onıń kisin apatqa alıp keletuǵın muǵdarı 40 mg átirapında. Aǵza az-azdan bul uwlı zatqa úyrenedi, biraq báńshilerde bara-bara nikotin menen uzaq, dawam etetuǵın záhárleniw júz boladı.
Nikotin júdá uwlı zatlı bolǵanlıǵı sebepli meditsinada qollanilmaydi. Awıl xojalıǵında insektitsid retinde isletiledi. Bunnan tısqarı ol nikotin kislotası jáne onıń tuwındıların alıwda sheki onimlik wazıypasın atqaradı.
Anabazin. Anabazinni 1929 - jılda A. P. Orexov anabasis aphylla dep atalıwshı uwlı zatlı ósimlikten ajıratıp alǵan bolıp, reńsiz moysimon suyıqlıq. Ol óziniń izomeri nikotinga uqsas júdá uwlı zatlı bolıp, awıl xojalıǵında insektisid retinde keń isletiledi:

Lobelin. Lobelin hám soǵan uqsaǵan alkaloidlarni Arqa Amerikada ósetuǵın lobelia inflata o'simligi quramınan tabıwǵan. Bul alkaloidlar uqsas dúzilisine iye hám olardıń gidroxloridlari medicinada dem alıwdıń stimulyatori retinde isletiledi.

Lobelin Lobelin tuwındılarınıń ulıwma dúzılıw formulası
3. Tropan toparı alkaloidlari
Tropan toparı alkaloidlaridan eń áhmiyetlileri atropin hám kokain bolıp tabıladı.

Atropin Kokain
Atropin. Atropin dárivor belladonna hám durman ósimlikleri quramında ushraytuǵın alkaloid. Atropin - kristall element, eń kúshli záhárlerden biri. Júdá kishi muǵdarı medicinada dári retinde qollanıladı. Ol tegis muskullardıń spazmatik túrde qısqarib turatuǵın hár túrlı keselliklerinde járdem etedi. Ol ishek, bawır, búyrek sanchiqlarida hám bronxial astmada payda beredi. Atropin bunday jaǵdaylarda tegis muskullardıń bosanıwuviga sebep boladı hám awrıw sezimlerine toqtatıw beredi:
Kokain. Kokain Qubla Amerikada ósetuǵın kokka o'simligining japıraqları quramında ushraytuǵın kristall element bolıp, 98°C de suyıqlanadı. Medicinada kokain alkaloidining xlorid kislotalı duzı narkotik tásirine iye (kokainizm) bolǵanlıǵı sebepli kóz, qulaq, tamaq, murın boslig'idagi silekey qabatlar keselliklerinde hám de xirurgiyada awrıw qaldıratuǵın qural retinde qollanıladı. Kokain kúshli uwlı zatlı element, parallich qılıw qábiletine iye. Nerv sistemasınıń seziw qábiletine tásir etedi. Kokain kóp isletilse oǵan úyrenip qalıw múmkin, sol sebepli de ol zárúr jaǵdaylardagina isletiledi. Házirgi waqıtta onıń ornında novokain, dikain sıyaqlı anestetik elementlar kóbirek isletiledi.