Alisher navoyi nomidagi samarqand davlat universiteti

3. Tarixiy bilimlar rivojiga ta`sir ko`rsatuvchi omillar

Tarixshunoslik, bugungi kunda o`zining boshlang`ich o`rganish bosqichida turibdi. Bunday deyishimizga sabab, qadimgi tarix, ayniqsa, o`rta asrlar tarixi ko`pming yillik tariximizning eng kam o`rganilgan va muammolik davri hisoblanadi. Qadimgi va o`rta asrlar tarixini o`rganishda hali kam o`rganilgan, aniqrog`i etarli darajada o`rganilmagan masala va muammolarning o`zi ko`p uchraydi. Qadimgi shahar-davlatlar tarixi, xalqlarning turmush tarzi va asosiy mashg`ulotlari, dini hamda e`tiqodi, ularning boshqa davlatlar, xususiy xorijiy, qo`shni davlatlar bilan bo`lgan iqtisodiy, siyosiy va madaniy aloqalari, o`rta asrlar tarixidan esa feodal-er egaligi, uning forma va turlari, mehnatkash xalqning hayoti, o`z ozodligi va mustaqilligi uchun olib borgan kurashlari, qo`shni davlatlar o`rtasidagi o`zaro iqtisodiy, siyosiy va madaniy aloqalari shunday muammolar jumlasiga kiradi. Bunga ko`p asrlar davomida yaratilgan kutubxona hamda muzeylarda taxlanib, haligacha o`z tadqiqotchisini kutib yotgan qo`lyozma asarlar va hujjatlarni chuqur o`rganish, xususan mamlakatimizda tarixshunoslikning vazifa va muammolarini chuqur o`rganish orqasida erishish mumkin. Lekin, hozircha tarixiy bilimlar rivojiga ta`sir ko`rsatuvchi quyidagi omillarni aytish mumkin.

Birinchi omil, mamalakatimizda tarixshunoslik fanini yorituvchi o`quv qo`llanmalarini etishmasligidir. To`g`ri, keyingi paytlarda bu mavzuda bir necha darslik, qo`llanma va dastur yozilib bakalavriat va magistrant talabalarga etkazildi. Ayniqsa bu sohada, marhum akademik Bo`riboy Ahmedovning mehnatlari samarali bo`ldi. «Vatan tarixidan hikoyalar» (1999 y.), «Amir Temur darslari» (2000 y.), «O`zbekiston tarixi manbalari (Qadimgi zamon va o`rta asrlar)» (2001 yil), «Tarixdan saboqlar» (1993 y.), «Istorikogeograficheskaya literatura Sredney Azii XVI-XVIII vv. (Pis’mennыe pamyatniki)» (1985 y.), «O`zbekistonning atoqli tarixshunos olimlari: (Bio-bibliografik ma`lumotnoma)» (2003 y.) shunday kitoblar jumlasiga kiradi. Tarixshunoslik sohasida o`quv qo`llanmalari yozgan olimlarni ham sanab o`tish lozim, bular: D.A.Alimova, T.S.Saidqulov, E.V.Rtveladze, M.A.Axunova, B.V.Lunin, R.X.Aminova, A.Sagdullaev, Xamid Ziyoev, Dono Ziyoeva, Azamat Ziyo, A.Asqarov, K.Shoniyozov.