Alisher navoyi nomidagi samarqand davlat universiteti


O`zbekiston xalqining moddiy ahvoli va ijtimoiy turmushini o`rganishning tarixshunosligi



Download 1,63 Mb.
bet206/227
Sana19.09.2021
Hajmi1,63 Mb.
#178483
1   ...   202   203   204   205   206   207   208   209   ...   227
Bog'liq
Тарихшунослик ва манбашунослик мажмуа

3.O`zbekiston xalqining moddiy ahvoli va ijtimoiy turmushini o`rganishning tarixshunosligi.

1946-1985 yillar oralig`ida Markaz ideologlari tamonidan o`ylab topilgan “komunizmga erishish uchun rivojlangan sotsializmni qurish g`oyasi ” kabi xayoliy va noilmiy aqidalar girdobida, butun mamlakat – SSSRda bo`lganidek, O`zbekistonda ham maorif, oliy ta`lim, ilm-fan, sanat o`ta siyosiylashgan holda rivojlanishga majbur qilindi. Madaniyat, ayniqsa milliy madaniyat “rivoji” maxsus qolibga solib qo`yildi. Xalqning moddiy ahvoli va ishtimoiy turmushi nihoyatda qoloq darajada rivojlandi. To`g`ri sinfiylik nuqtaiy nazaridan shaharlardagi turmush darajasi qishloqdagi ahvoldan keskin farq qilar edi. Ammo esdan chiqarmasligimiz kerakki, mamlakat aholisining 65-70% qishloqlarda istiqomat qiladi.

Soxta prolitar baynalminallikni kuchaytirish maqsadida maktablarda rus tili va adabiyotni kengroq o`qitishga urg`u beriladi. Natijadi 60 yillarda O`zbekiston tarixi darslari hajmi keskin qisqaradi. Nihoyatda boy va ko`hna O`zbek xalqi tarixini o`rganishga 52 soat ajratilgan holda boshlang`ich maktablarda rus tili va adabiyot predmentlari uchun 1600 soat ajratildi. 1970-1980 yillarda xalq ta`limi uchun davlat tomonidan ajratilgan mavlag` 11% dan 8 % gacha kamayib ketdi. Respublikaning barcha viloyatlardagi maktablarning 20-60% ni zarur o`quv qurollari, asbob – anjomlar bilan jihozlanmay qolaverdi, 50% dan ortiq maktablarda issiq ovqat, bufetlari tashkil etilmadi. Kuni uzaytirilgan guruhlar ishi ayniqsa o`lda –jo`lda qoldi. 70 – 80 yillarda 1 – 8 sinf o`quvchilarning atigi 8-9 % ni bunday guruhlarga jalb etilgan edi, xolos. Maktablardagi tarbiya evropa tarixi misolida olib borildi. Maktab bolalarini paxta va boshqa qishloq xo`jalik ishlariga jalb qilinishi natijasida, o`quvchilarning o`quv rejasidagi soatlarni o`zlashtira olmasligi odatiy hol bo`lib qoldi.

Bu davrda xalqning moddiy ahvolini o`rganish va ijtimoiy ahvolni o`rganish ochiqchasiga haqqoniy ravishda olib borilmas edi. Agar ochiqchasiga aytadigan bo`lsak, Ikkinchi jahon urishidan keyin xalq xo`jaligini tiklash ham osonlikcha kechgani yo`q. Nihoyat 60-70 yillarda ham oziq-ovqat borasida sezilarli darajada katta qiyinchiliklar ro`y bermadi. Ammo oylik maosh bilan ro`zg`orni bemalol tebratish .hammaga ham, hech bir qo`rqmasdan aytish mumkinki, ko`pchilikka nasib etmagandi. Uzoq yillar davomida etishmovchilik va nochorlikda yashab kelgan halq “qorin to`ysa bas” qabilida kun kechirardi. Bundan umumxalq soniga nisbatan kamchilikni tashkil etgan katta maoshli va nufizli tabaqa vakillari mustasno albatta. Brejnev rahbarligining oxirgi yillariga kelib, nisbatan to`qchilik va arzonchilik sharoiti o`zgara borib oziq-avqat turlari kamayib asta-sekin to`qchilik yuzaga kela boshlaganligini, ba’zi bir narxlarning oshib borishi holatlari kuzatildi. Xuddiy mana shu davrda sovet davlati chetga milyard-milyard dollorga neft sotib uning hisobiga mamlakatni ma`lum darajada oziq-ovqat bilan taminlashga majbur bo`lgan edi. Jahon bozorida nevtning narxi arzonlashishi, mamlakatda uni qazib olishdagi qiyinchiliklar orqasida chetdan oziq ovqat keltirish tobara ozayib borganligi ham XX asrning 60-80 yillari tarixi guvohdir.

Bu tez orada iqtisodiyotda katta qiyinchiliklarni yuzaga keltirib, qammatchilikni boshlanishiga olib keldi. Umuman olganda esa bir necha 10 yillar davomida oziq-ovqat masalasini hal etishni sovet davlati uddalay olmadi. Buni qarangki O`zbekistondan to`nnalab oltin va shu kabi nodir qazilma boyliklar tashib ketildi, ammo undan bahramand bo`lish u yoqda tursin, hatto hisobini ham aytmay haqiqat egasidan berkitildi. Xalqimiz o`z eri qaridan chiqqan gaz, o`z daryolaridan ichimlik sifatda foydalana olmadi. Tarixshunosligimizning ham eng dolzarb vazifazi ushbu muammolarni haqqoniy yoritdi.


Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   202   203   204   205   206   207   208   209   ...   227




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish