Alisher navoly nomidagi toshkent davlat

261 Abdug’afurov A. Buyuk beshlik saboqlari. 55-bet.
262 “Havrat ul-abror”. 212-bet.
247

---

kirib past bo'ladi. Shuning uchun davlatu iqbolga shodlanmaslik 
kerak, q o iid ag i bor narsasini elga sarf etish lozim.263 Navoiy 
yozishicha bu dmiyoda vafo yo'q, jafo bor. Odamlar kelib 
ketaveradi. Yuz kishi kelsa, ming kishi ketadi. Undan keyin 
navbat yuz ming к ishiga yetadi:
Turfa bu kim, yuz kelibon ming ketar,
Ming chu ketar, keynicha yuz ming y e ta r.264 
Dunyoning o'tkinchiligi, hech kim abadiy yashab 
qolmasligi, mol-davlatini olib ketolmasligini aytib, misol sifatida 
Iskandar bilan bog'liq hikoyatni keltiradi. Bu hikoyat yigirma 
besh bayt - ellik misradan iborat. Unda hammaga m a’lum 
Iskandaming quruq qo'l bilan olamdan ketishi haqida gapiriladi. 
Hikoyatning mazmuni quyidagicha: Iskandat butun dunyoni 
egallaydi. U olmagan biror joy qolmaydi. U shoh, valiy, nabi va 
donishmand ham edi. Yetti osmon, yetti iqlim unga bo'ysunardi. 
Bu dunyodan ketish paytida u katta tashvishga tushib qoladi. 
Hech kim unga yordam berolmaydi. Shunda u vasiyat qiladiki, 
vafot etgandan so'ng, qabrga olib borayotganlarida tobutdan bir 
qo'lim chiqarib qo'ysinlar. Bu boshqalarga ibrat bo'lsin. Suv-u 
quruqlikni egallagan, yetti kishvar shohi bu dunyodan quruq qo'l 
bilan ketayapti. Navoiy buni shutiday ifodalaydi:
Qabrg a chun boshlag'ungizdir yo'lum ,
N a’sh yonidin chiqaring bir qo'lum.
To kishikim qilsa nazar ul sori,
Ibrat ila boqqay o'shul qo'l sori.
Jismida jon yo'q bu makondin borur,
Xoli ilik birla jahondin borur.265
VI. 
Navoiy 
“ Hayrat 
ul-abror” 
dostonidagi 
hikoyatlaming biri ilm-u irfon g'oyalari talqiniga bag'ishlangan. 
O 'n birinchi maqolatda ilm haqida gapiriladi. Shoir ilmni va ilm 
oluvchilami ulug'laydi. Uzoqdan, boshqa yurtlardan ilm istab