Alisher navoiy nomidagi samarqand

1.3-rasm. Fruktozani kimyoviy strukturasi 

D-Fruktoza.  Meva  qandi,  erkin  holda  oʻsimliklarda  aniqlangan,  koʻproq 

shirin  mevalarda,  hamda  asalda.  U  shakar  qamishi  qandida  va  inulin  asosida 

boʻladi, uni gidrolizlaganda asosan D-fruktoza hosil boʻladi. 

 

D-Fruktoza  shirin  ta’mli  va  achchitqilar  ta’sirida  achiydi.  Suyuqlanish 

harorati 1000

0

C atrofida. Suvli eritmalarda chapga buradi, shu sababli uni levulaza 

deyiladi.  Fruktozani  sifat  jihatdan  aniqlashda  uni  boshqa  birikmalar  boʻlganda 

qiyin  eriydigan  kalsiy  gidroksid  tuzi  shaklida  olinadi  (C

6

H

12

O

6

.Ca(OH)

2

+H

2

O). 

Aldoza  va  ketozalar  aralashmasi  (masalan  glyukoza,  fruktoza)  miqdor  jihatdan 

aniqlash mumkin, suyuqlikni ikki qismga boʻlinadi, bitta qismini feling suyuqligi 

bilan,    ikkinchisini  NaIO

4

  bilan  oksdidlanadi.  Feling  suyuqlik  aldoza  va 

geksozalarni  oksidlaydi,  NaIO

4

  esa  faqat  aldozalarni.  Shu  oʻlchov  farqiga  qarab 

ketoza miqdori aniqlanadi [12]. 

 

Fruktooligosaxaridlar-glyukoza  va  fruktozadan  iborat  kichik  zanjirli 

aralashmadir.  Fruktooligosaxaridlar  koʻpchilik    shtam  bifidobakteriy  yordamida 

neytrallanadi, 

bunda 

ayrim 

 

laktobakteriyalarning 

foydasi 

mavjuddir. 

Fruktooligosaxaridlardan foydalanganda ichakda  mikrob statusi normallashadi va 

ichakdan 

 

kalsiy 

va 

magniy 

ionlarining 

absorbsiyasi 

koʻpayadi. 

---

30 

 

Fruktooligosaxaridlardan foydalanganda ichakda  mikrob statusi normallashadi va 

ichakdan  kalsiy va magniy ionlarining absorbsiyasi koʻpayadi.  

Fruktooligosaxarid  kichik  kaloriylikga  ega  shu  sababli  semiz  va  shakar 

diabeti  kasallariga  taklif    etilgan.  Sotuvdagi  fruktooligosaxarid  preparatlari  tri-, 

tetra-  va  pentasaxaridlar  aralashmasi  glyukoza  va  fruktozalardan  iborat. 

Yaponiyada  ular  asosan  ishlatiladi.  Masalan  1997  yilda  Yaponiyada 

fruktooligosaxaridlar  1  milliard  yen  miqdorida  chiqarilgan,  75%  mamlakatning 

oʻzida, 25% - eksport qilingan. 

Hozirgi  vaqtda  fruktooligosaxaridlar  500  dan  ortiq  an’anaviy  yapon 

maxsulotlarida  (bolalar  ovqati,  non,  kofe  ichimliklari  va  boshqalarda) 

qoʻshilgan.Olimlar  fikricha  mana  shu    Yaponiyada  oʻlim  ozligi  va  ichak  rak 

kasaligining kamligiga sababchidir.