Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti jismoniy madaniyat va sportni o

 

 

---

 

84 

 

 

 

 

 

 

 

1- Jadval 

Respublikada jismoniy tarbiya va sport bo’yicha umumiy ko’rsatkichlar. 

 

 

M

ak

ta

b

l

ar s

o

n

i 

O

’q

uvc

h

il

ar 

soni

 

Jism

o

n

i

y 

ta

rb

iy

a 

b

il

an

 

m

u

n

ta

za

m 

shu

g’

ul

l

an

u

v

ch

il

ar s

o

n

i 

M

ax

su

s 

ti

b

b

iy

 

gur

u

xda

 

shu

g’

ul

l

an

u

v

ch

il

ar s

o

n

i 

S

p

o

rt

 

se

k

si

y

al

ari

d

a 

shu

g’

ul

l

an

u

v

ch

il

ar s

o

n

i 

 

2000  2001  2002 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

Jami:  9661  9668  9662  5.734. 

828 

5.967. 

046 

6.041 

085 

5.624. 

776 

5.935.028  5.929.3

38 

14066  18564  20210  1.317. 

094 

1.463 

344 

1.573.6

13 

Tafov

ut  

- 

+7 

+24 

- 

+232218  +74039 

- 

+310252 

+2690 

- 

+4498  +1646 

- 

+146250  +11026

9 

 

Sport inshoatlari 

 

Stadionlar  

Sport zallari 

Basketbol  

Voleybol  

Qo’l to’pi 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

Jami: 

19 

30 

29 

4361 

4872 

4980 

6259 

6443 

6501 

9263 

9430 

9406 

4530 

4731 

4899 

Tafovut  

- 

+11 

-1 

- 

+511 

+108 

- 

+184 

+58 

- 

+167 

+24 

- 

+201 

+168 

 

Sport inshoatlari 

 

Tennis korti 

Futbol maydoni 

Mini-futbol maydoni 

Yengil atletika  

Suv havzasi 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

2000 

2001 

2002 

Jami: 

130 

172 

155 

4676 

4957 

4932 

3395 

3314 

3386 

161 

236 

331 

112 

130 

145 

Tafovut  

- 

+42 

-17 

- 

+281 

-25 

- 

-81 

+75 

- 

+75 

+95 

- 

+18 

+15 

---

 

---

 

 

86 

Ta’kidlash lozimki, Respublika jismoniy tarbiya va sportning rivojlanishini 

kengaytirishda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «O’zbekistonda 

jismoniy  tarbiya va sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi qarori 

(1999 yil 27 may) katta voqyealik bo’ldi. Unga ilova qilingan davlat dasturida 

(konsepsiya) aholini ommaviy ravishda sportga jalb etish, ularga zarur shart-sharoitlar 

yaratib berish, ayniqsa, eng zamonaviy sport majmualarini (kompleks) yangidan qurish 

bosh vazifa qilib qo’yildi. Respublika sportchilarini xalqaro sport musobaqalariga 

tayyorlash, ularning g’alabalarga erishishlari uchun barcha imkoniyatlarni ishga solish, 

bunda murabbiylar, mutasaddi sport tashkilotlari hamda davlat idoralari rahbarlarining 

mas’uliyatlarini oshirish alohida qayd etildi. 

Buyuk kelajak yosh  avlodlar taqdirida bo’lishi tabiiydir. Sport olamida ham 

bunday g’oya va talablar ancha ustuvor turadi. Respublikamiz sportining ravnaqini 

ta’minlash yo’lida Respublika Prezidenti tomonidan «O’zbekistonda bolalar sportini 

rivojlantirish» jamg’armasini tuzish to’g’risida»gi farmoni (2002 yil 24 oktyabr) e’lon 

qilindi. Farmon bo’yicha O’zRVM maxsus qaror qabul qildi va Respublika, viloyat va 

tuman-shahar tashkilotlari faoliyati ishga tushdi. Uning samaralari ko’n sayin tobora 

oshib bormoqda. 

Ayniqsa bolalar sport mashg’ulotlarini o’tkazish bilan bog’liq bo’lgan moddiy-

texnik bazani kengaytirish, sport inshoatlari va jihozlarini davr talablari asosida qurish 

hamda qayta ta’mirlash kabi muhim sohalarga davlat va nodavlat tashkilotlarining 

faoliyatini qaratish aniq belgilangan. 

Respublika Bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasining quyi tarmoqlarini 

(viloyat, shahar-tuman) tashkil etish, ularning moliyaviy-xo’jalik yuritish faoliyatlarini 

mustaqil ravishda olib borilishi jismoniy madaniyat tarixida muhim voqyelik hisoblandi.  

Iqtidorli bolalarni sportga jalb etishda oila, maktab, mahalla va boshqa turli jamoat 

tashkilotlarining faol va amaliy harakatlarini qaratishga keng o’rin berildi. Shu sababdan 

Bolalar va o’smirlar sport maktablarning (BO’SM) tarmog’ini kengaytirish, xalqaro sport 

musobaqalari, ayniqsa, Olimpiya o’yinlari dasturidagi sport turlari bo’yicha tayyogarlik 

hamda tarbiyaviy ishlarni xalqaro andozalar talabi asosida olib borishga da’vat 

etilmoqda.  

Mazkur qaror asosida mahalliy millat qizlarini sportga qiziqtirish, ularni 

tarbiyalash va Xalqaro sport musobaqalari hamda Olimpiya o’yinlarida  ishtirok etishga 

tayyorlash ishlari qizg’in olib borilmoqda. Shu bilan birgalikda o’quvchi yoshlarning 

jismoniy tarbiya darslari va sport mashg’ulotlaridagi faol harakatlarni yanada sifatliroq 

o’tkazish, ularni xalq milliy o’yinlari bilan shug’ullanishlarini ta’minlash, bu yo’lda 

kadrlar tayyorlash milliy dasturi asosida mutaxassis xodimlarni tayyoarlash, ularning 

malakalarini oshirishga jiddiy e’tibor berilmoqda. Umuman olganda, mazkur qaror 

o’quvchi yoshlarning sportga qiziqishini oshirishda muhim omil sifatida tarixiy jarayonga 

aylanmoqda.  

O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tizimidagi bolalar va o’smirlar 

sport maktablarida 2001 yilda sportning 47 ta turi va 2002 yilga kelib sportning 40 ta turi 

bo’yicha seksiya va bo’linmalarda o’quvchilar shug’ullanib kelishmoqda.  

O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tizimidagi BO’SMlarda 2001 yilda 

sport turlari bo’limlar soni 1351 ta bo’lsa 2002 yilga kelib 1443 taga yetgan, o’quv 

guruhlar soni 2001 yilda 7062 ta 2002 yilda esa 7290 taga yetgan, o’quv-mashq qiluvchi 

guruhlar soni 2001 yilda 7330 ta bo’lib 2002 yilda 8499 tani tashkil etgan, sport 

mahoratini oshirish guruhlari 2001 yilda 245 ta bo’lgan, 2002 yilda 20 taga kamaygan 

---

 

 

87 

ya’ni 224 tani tashkil etgan, oliy sport mahorati bo’limida esa 2001 yilda 26 ta bo’lib 

2002 yilda 30 taga yetkazilgan. 

Seksiya va bo’limlarda shug’ullanuvchilar soni guruhlarning ko’payishi yoki 

kamayishiga nisbatan ma’lum miqdorida o’zgargan: 

1.  Boshlang’ich tayyorlov guruhi 2001 yil -105973, 2002 yil-110125; 

2.  O’quv-mashq qiluvchi guruh 2001 yil-83605, 2002 yil-99751; 

3.  Sport mahoratini oshirish guruhi 2001 yil-1950, 2002 yil-1827; 

4.  Oliy sport mahorati guruhi 2001 yil-116, 2002 yil-143; 

Bo’linmalarda shug’ullanuvchilar sonining ko’payishiga sabab boshlang’ich 

tayyorlov guruhlari va o’quv mashq guruhlarida murabbiylarning ko’payishi hamda 

shug’ullanuvchilarning ortishi, sport mahoratlarini oshirish guruhi va oliy sport mahorati 

guruhlarning sonining oshishiga sabab sportchilarning mahoratlari oshishi yoki boshqa 

jamiyatlardan qo’shilgan sportchilarning hisobigadir. 

-  Umuman bolalar o’smirlar sport maktablariga qisqacha ma’lumot beradigan 

bo’lsak, qo’yidagilarni aniqlaymiz. 

1. Bolalar  o’smirlar va sport maktabi 2001 yilda 309 ta bo’lgan 2002 yilga kelib 

336 tani tashkil etgan. 

2. Ixtisoslashgan bolalar va o’smirlar olimpiya zahiralari sport maktablari soni 

2001 yilda 32 ta bo’lgan bo’lsa 2002 yilga kelib 34 taga yetgan. 

Sport maktablaridagi shtatli ma’muriy xodimlarga kelsak 2001 yilda 901 ta 

bo’lgan bo’lsa 2002 yilga kelib 1006 taga ko’paygan. Shulardan oliy ma’lumotlilari 2001 

yilda 689 ta bo’lgan bo’lsa, 2002 yilda 764 taga yetgan. Ulardan ayollarni 

aniqlaganimizda 2001 yilda 152 ta 2002 yilda esa 158 taga yetgan. 

Bolalar va o’smirlar sport maktabining sport bazalari 2001 yilda 1709 tani tashkil 

etgan, 2002 yilga kelib 1405 taga kamaygan. Shulardan 2001 yilda 243 tasi xususiy 

bo’lib, 1466 tasi ijaraga olingan, 2002 yilda esa 196 tasi xususiy bo’lib 190 tasi ijaraga 

olingan. 

Sport bazalarining kamayishi ijaraga sport inshoatlarini olish qimmatligi, 

mablag’ning yetishmasligi sabablidir. 

Bolalar va o’smirlar sport maktablari 2001 yilda tayyorlangan razryadli sportchilar 

qo’yidagicha ifodalanadi: ommaviy razryadlar – 60970 ta, birinchi razryadlilar – 2028 ta, 

sport ustaligiga nomzod – 969 ta, sport ustasi – 108 ta, xalqaro toifadagi sport ustaisi 6 ta. 

Shuningdek, 2002 yilda tayyorlangan razryadli sportchilar: ommaviy razryadlilar – 

60851 ta, birinchi razryadlilar – 1997 ta, sport ustaligiga nomzod – 855 ta, sport ustasi – 

84 ta, xalqaro toifadagi sport ustaisi 12 ta tayyorlangan.