Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari



Download 2,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet312/331
Sana06.07.2021
Hajmi2,08 Mb.
#109884
1   ...   308   309   310   311   312   313   314   315   ...   331
Bog'liq
Mat inf uqitish usul

40.Deduksiya  lotincha  deduktio  –  keltirib  chiqarish  ma’nosini  anglatib,  tasdiqning  bir 
shakli  bo’lib,  bitta  umumiy  hukmdan  va  bitta  xususiy  hukmdan  yangi  unchalik  umumiy 
bo’lmagan  yoki  xususiy  hukm  keltirib  chiqariladi.  Umumiy  hukm  EKUB  (6,7)  =1.  Yangi 
xususiy hukm: 6 va 7 o’zaro tub sonlar.  
41.Deduktiv  xulosalar  -  uch  xilda  bo’ladi:  a)  umumiyroq  qoidadan  umumiyroq 
bo’lmagan  (yoki  birlik)  hukmga  o’tish,  masalan,  yuqoridagi  misol  bundan  dalolat  beradi;  b) 
umumiy qoidadan umumiy qoidaga o’tish  
(masalan,  barcha   juft sonlar 2 ga bo’linadi,  barcha toq sonlar 2 ga  bo’linmaydi,  hyech qanday 
juft son bir vaqtda toq son ham  bo’lolmaydi);  
v) birlikdan xususiyga o’tish ( 2 soni-tub son, 2 –natural son, ba’zi natural sonlar tub sonlardir).  
42. Matematik induksiya prinsipi -u orqali ko’pgina mulohxazalarni isbotlash mumkin 
bo’ladi.Uning  bosqichlari  quyidagilardan  iborat:  1)  kuzatish  va  tajriba;  2)faraz;  3)  farazni 
asoslash(  isbotlash).  U  uch  qadamda  amalga  oshirilishi  mumkin:  1)  p=1  uchun  mulohaza 
to’g’riligi tekshiriladi: 2)p=k uchun mulohaza to’g’ri deb, mulohazaning p=k+1 uchun to’g’riligi 
isbotlanadi.3) isbotning  oldingi ikki qadami va matematik induksiya prinsipiga asosan teorema 
yoki mulohaza har qanday p uchun to’g’ri degan xulosaga kelinadi.  
        43.Tafakkur-  inson  ongida  ask  etgan  obyektlar  tomonlar  va  xossalarini  ajratish  va  ularni 
yangi  bilim  olish  uchun  boshqa  obyektlar  bilan  tegishli  munosabatlarda  qo’yish  jarayoniga 
aytiladi.  Umuman  olganda,  tafakkur  obyektiv  borliqning  inson  ongida  faol  aks  ettirish 
jarayonidir. 
          44.Tafakkurning shakllari -tushuncha, hukm va tasdiqlar. 
       45.  Tushunchalar- obyektlarning turli  xil  sifatlari,  belgilari  va  xususiyatlarini aks ettiradi, 
bunda birlik va umumiylik xossalari mavjud. Birlik xossalari faqat shu obyektga tegishli bo’lib, 
uni boshqalaridan farqlovchi belgilarini o’z ichiga oladi, umumiy xossalari – obyektlarga tegishli 
muhim  xossalarni  ifodalash  uchun  tushunchani  boshqa  tushunchalardan  farqli  belgilari  va 
umumiyligini ta’minlash uchun qo’llaniladi. 
        46.Tushunchaning    xususiyatlari-  moddiy  dunyoni  aks  ettiruvchi  kategoriya  hisoblanadi; 
bilishda  umumlashgan  narsa  sifatida  paydo  bo’ladi;  tushuncha  o’ziga  xos  inson  faoliyatini 
bildiradi; inson ongida tushuncha shakllanib, u nutqda, yozuvda va belgilarda ifodalanishi bilan 
xarakterlanadi. 
       47.Tushunchaningng  shakllanish  jarayoni  boskichlari:  qabul  qilish,  xissiy  bilish,  tasavvur  , 
tushunchaning shakllanishi. 


 
263
        48.Tushuncha  mazmun  va  hajmga  ega:  mazmun  –  bu  tushunchaning  barcha  muhim 
belgilari  to’plamidan  iborat,  hajmi  esa  –  bu  tushunchani  qo’llash  mumkin  bo’lgan  obyektlar 
to’plami, demak, mazmun – belgi, xossalar, hajm- obyektlarni ifodalaydi. 
        Tushunchaninng ta’rifida har bir belgi zaruriy, barchasi esa yetarli bo’lishi zarur.. 
        Tushunchalarni ta’riflash usullar -jinsdosh va turdosh orqali ta’riflash: masalan, kvadrat – 
teng  tomonli  to’g’ri  to’rtburchak,  romb  –  diagonallari  o’zaro  perpendikulyar  parallelogramm, 
genetik usul – tushunchalarning kelib chiqishini ko’rsatish orqali: masalan, aylana ta’rifi, bunga 
misol  bo’la  oladi.  Induktiv  ravishda  ta’riflash  –  rekkurent  tengliklar  yordami  bilan  ta’riflash, 
masalan, arifmetik progressiya ta’rifini p-chi hadi umumiy hadi formulasi orqali berilishi bunga 
misoldir.Abstrakt  ta’riflashda  tushunchaga  xos  belgi  va  xossalar  asosida  ta’riflanadi,  masalan, 
natural sonni ekvivalent chekli to’plamlar xarakteri sifatida ta’riflanadi. 
           Matematik tushunchalarni  shakllantirish bosqichlar-qabul qilish va sezgi; qabul qilishdan 
tasavvurga  o’tish;  tasavvurdan  tushunchaga  o’tish;  tushunchani  shakllantirish;  tushunchani 
o’zlashtirish. 

Download 2,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   308   309   310   311   312   313   314   315   ...   331




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish