Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti fizika fakulteti

  

Oy  –  Yerning  tabiiy  yo’ldoshi. 

Oy  Quyoshdan  keyin  eng  yorqin  va 

Yerga eng yaqin bo‗lgan, shar shaklidagi, 3.476 km diametrli osmon jismidir. Oy, 

qachonlardir  Yerga  kelib  urilgan  katta  hajmdagi  osmon  jismining  parchalanib 

ketishi va hosil bo‗lgan bo‗laklarning Yer atrofida aylanib, vaqt o‗tishi bilan bir-

biriga  tortilishi  tufayli  hosil  bo‗lgan.  Oy  Yerning  birdan-bir  tabiiy  yo‗ldoshi 

sifatida o‗z o‗qi atrofida, Yer atrofida va Yer bilan birga Quyosh atrofida harakat 

qiladi (aylanadi). Yerdan Oygacha bo‗lgan masofa 384.440 km. Oyda ham xuddi 

Yerdagi  kabi:  pasttekisliklar,  tepaliklar,  tog‗lar  bor.  Tog‗larning  balandligi  9  km 

gacha yetadi. 1969 yili 21 iyulda AQSH ning ―Apollon 11‖ kosmik kemasida ikki 

nafar astronavt – Nil Armistrong va Bazz Oldrinlar Oy yuzasiga qo‗ndilar.  

(Kosmik kema Oygacha 3  sutka davomida parvoz qilib, yana 3 sutkada Yerga 

qaytdi).  Ekipaj  a‘zolari  ancha  vaqt  Oyda  sayr  qilishib,  Yerga  Oydan  turli 

namunalar  keltirishdi.  (―Inson  uchun  kichik  qadam,  lekin  insoniyat  uchun  ulkan 

sakrash‖ N. Armistrong). Oydagi tortish kuchi Yerdagiga nisbatan 6 marta kam, bu 

esa atmosferani ushlab turish uchun etarli emas. Shu bois Oyning osmoni har doim 

hatto kunduzi ham qora rangda bo‗ladi.