Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti "filologiya" fakulteti

bilan»  tarzida  tushunish  lozim.  Binobarin,  misraning  tabdili  «Kishilarni  til 

bilan o‘chakishtirma» bo‘lishi kerak”. 

Yuqoridagi mulohazalardan kelib chiqib, mazkur doston tuzilishi matni 

va  sharhlari  bilan  bog‘liq  masalalarni  qaytadan  jiddiy  tarzda  o‘rganish 

ehtiyoji seziladi [34. 13].  

 

Olim  shunday  haqli  savolni  o’rtaga  tashlaydi:  “Tasavvur  qiling, 

o‘quvchida shunday savol tug‘ildi: - Asarda «Odam Ato va Momo Havodan 

ibrat olish haqida», degan sarlavha mavjud. Biroq nima uchundir, bu sarlavha 

ostidagi  to‘rtliklarda  bu  zotlar  tilga  olinmagan  yoki  ularga  aloqador  fikr, 

jumla yo‘q. 

 

Bu  savolning  javobini  biron  bir  darslik  yoki  qo‘llanmadan  topib 

bo‘lmaydi”.  

 

Tilga  olingan  tadqiqotning  ahamiyatli  tomonlaridan  yana  biri,  unda 

“Hibat ul-haqoyiq” dostoninig matni isloh qilingan holda ilova qilingan [34. 

57-95].  Biz  keying  boblarda  doston  matniga  murojaat  etishda  shu  manbaga 

tayanishni maqsadga muvofiq deb topdik. 

 

Xulosa 

qilib 

aytganda, 

turkiy 

adabiyotning 

dastlabki 

yirik 

namoyandalaridan  biri  bo’lgan  Adib  Ahmad  Yugnakiy  shaxsiyati  hamda 

“Hibat  ul-haqoyiq”  dostonining  g’oyaviy-badiiy  xususiyatlarini  turli  nuqtai-

nazardan  tadqiq  va  tahlil  etish  anchayin  uzoq  tarixiy  jarayon  bo’lib,  bunda 

usmonli  turk,  o’zbek,  rus  va  boshqa  xalqlarga  mansub  bo’lgan 

adabiyotshunos 

olimlarning 

ilmiy 

izlanishlari 

mavjud. 

Mazkur 

---

26 

 

tadqiqotlarning  deyarli  barchasida  Ahmad  Yugnakiyning  purma’no 

hikmatlari, o’ziga xos badiiyat namunalari bo’lgan to’rtliklari o’zidan keying 

davr adabiyotiga sezilarli ta’sir etganligi e’tirof etiladi.  

Ko’plab  tadqiqotlarda    Alisher  Navoiyning  Adib  Ahmad  haqidagi 

ma’lumotlarga  murojaat  etiladi  va  turlicha  munosabat  bildiriladi.  Bu  esa 

buyuk  mutafakkirning  birgina  asari  tarkibida  keltirilgan  mu’jazgina 

ma’lumot  adabiyotshunoslik  uchun  nechog’li  ahamiyat  kasb  etishini  yaqqol 

namoyon etadi.