Alisher navoiy nomidagi o‘zbek tili va adabiyot universiteti o`zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

1.2. Istiqlol davri yosh ijodkorlar se‘riyatida lirik qahramon 
 
Haqberdieva Dilnoza Kamol qizi
hayo shevasini ardoqlaydi. So‘zdan 
ma’no va mantiq axtaradi. Insonni hayoli va hayosiz tarzda ikki qutbga ajratib 
qararkan, ilohiy qo‘llovga ehtiyoj sezadi:
 
Hayosiz insonga qilmagin oshno, 
Topmadim so‘zidan na mantiq, ma’no, 
Ularning nazdida devonaman,o, 
Allohim, Sen o‘zing to‘g‘ri yo‘l ko‘rsat! 
Uning lirik qahramoni 
“o‘zga”
lar nazdida 
“devona” 
lik bo‘lib ko‘ringan 
so‘zga oshuftalik tuyg‘usi bilan yashaydi. Zohiriy belgi-sifatlardan bezgani uchun 
o‘z nigohini inson botin olamiga qaratadi. Chorasizlikka chora axtarib, qog‘ozga 
yukunadi:
Ba’zisi do‘stman der, lek ichi qaro, 
Munofiq yuzini ko‘rsam dil pora, 
Pora bo‘lgan dilga bormikan chora? 
Allohim, Sen o‘zing to‘g‘ri yo‘l ko‘rsat! 
Lirik qahramon ba’zan, moddiy borliqdan kechish va she’riyat dunyosidan 
makon tutishga ahdlanadi:
 
Yomonlarni ko‘rganim sayin, 
Ketgim kelar dunyodan kechib… 
Biroq, bu ahdu paymon zinhor ishq va vafo uyg‘unligiyu sadoqat hamda 
fidokorlikdan zohirda sodir bo‘lmaydi. Shu ma’noda, bu she’rlar ruhida 
“topmadim”, “ko‘rmadim”
radifli g‘azallar an’anasining kuchli ta’sirini payqash 
qiyin emas:
Ul jonni fido aylab, sodiqlik ahdin joylab, 
Ishqqa vafoni o‘rab, vafodor topilmadi… 
Yosh shoiraning dabdurustdan pand va nasihat ohangi, umidsizlik tuyg‘usiga 
berilishi kishini ajablantiradi: 

---

19 
Kim mani izlar bo‘lsa, dayrdin topgay rafiq, 
Keldim unutmoq bo‘lib, vale ishqdin ijtinob. 
Zotan, endi yigirma ikki bahorni qarshilagan qiz kechinilgan samimiy 
tuyg‘ularini izhor etishi, an’anaga ijodiy yondashishi lozim. Bizning nazarimizda, 
ishqdan 
“ijtinob”
aylab, ya’ni qochib,
“dayr”
– mayxonadan makon tutish 
hissidan xalos bo‘lmoq lozim. Buning uchun qaynoq hayot ichiga chuqurroq kirib 
borish, mustaqil yurtimizda sodir bo‘layotgan bunyodkorlik ishlari va ularning 
qahramonlari ruhiy olamini kashf etishga musharraf bo‘lishga intilmoq zarur. Illo, 
hamisha nafrat nafratga, mehr esa muhabbatga doyalik qiladi. 
Vaqtli matbuotda