Alisher navoiy nom idagi samarqand davlat um versiteti a bdu r ash id a b d u r a h m o n o V


Ertasi kuni harbiy qarorgohda qolgan forsiylar shoh Doro



Download 7,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/190
Sana16.03.2022
Hajmi7,93 Mb.
#496288
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   190
Bog'liq
abdurashid abdurahmonov turkiy adabiyotning qadimgi davri

Ertasi kuni harbiy qarorgohda qolgan forsiylar shoh Doro
bizlarni tashlab, о 'zyurtiga jo ‘nab ketdi deb tushundilar. Ular
skiflarning qo ‘liga asir tushar ekanlcir, rahm-shafqat tiladilar
va bo ‘Igan voqealarning hammasini a ytib berdilar. Buni
eshitgan skiflar tezda о "z kuchlarini to ‘pladilar, ularning ikki
qo ‘shini (bittasi scivromatlar bilan birgalikda, ikkinchi si budin
va gelonlar bilan birgalikda) tayyor edi. Qo ‘shinlar Dunay
daryosi tomon forsiylar izidan tushdilar. Eron askarlarining
katta qismipiyodalardan iborat edi. Buning ustiga ular yo 'Ini
ya x sh i bilishm as edi. S kifla r esa otda bo 'lib, Dunayga
boradigan yaqin yo ‘Ini bilishardi. Shu sababli ikki qo 'shin
ikki tomonga ketdi, skijlar ко 'prikka forsiylar dan oldin yetib
kelishdi, ular hali forsiylar yetib kelmaganligini ко 'risluir
ekan, о 'z kem alariga о 'tirib olgan ionyanlarga shunday
murojaat etdilar:
12


-
Ey, ionyanlar, sizla rg a kutish uchun belgilan gan
kunlarning soni tugadi. Agar bu yerda qolsalaringiz endi xato
qilasizlar. Chunki sizlarni bu yerda faqat qo 'rqinch ushlab
turgan edi. Endi Tangri va skiflar shcirofati bilan ozodlikka
chiqdingizlar va tezda huquqlaringizni tiklaysizlar. Biz sizning
sultoningizni shu darajada jazoladikki, endi unga hech bir
xalqqa qarshi qo 'shin tortish sira nasib qilmaydi.
Skiflarning qadimgi tasviriy san ’atlarida ot, arslon, shcr, 
b o ‘ri, echki, kiyik, quy o n kabi h a y v o n larn in g turli xil 
k o ‘rin ish d a g i s u r a tla r i u ch rayd i. Q a d im d a sk iflar o ‘z 
pahlavonlari, xoqonlari jan g d a qahram onlik k o ‘rsatishsa, 
bahodirligi, k u ch -q u d ratin i u lu g 'lash m a q sa d id a ularni 
h ay v o n la r nom i bilan atash yoki o ‘zlarini b iro r kuchli 
hayvondan taralgan deb hisoblash a n ’anasiga ega edi. Sher 
qadimgi turkiylarning qahram onlik timsolidir. Ehtimolki, 
qadim iy d av latla rn in g ramziy belgisi b o ‘lsa, skiflarniki 
shersifat kuchli hayvondir. Chunki qadimgi turkiy xoqonlar 
saroylarining darvozalari yoniga sher haykali o ‘rnatilgan. 
Bu kuchlilikning ramziy belgisini ifodalagan.
Shumerlarning «Bilgamish» dostoniga chizilgan tasvirlar 
o ra s id a h o 'k i z q iyofasidagi o d a m la rn i k o ‘ram iz. U lar 
osmon xudosi tom onidan Bilgamishga qarshi j o ‘natilgan 
kuch. Ikkinchi tasvirda h o ‘kiz o dam bilan sherning kurashi 
berilgan. Eposda Bilgamish h o ‘kiz qiyofasidagi odam larga 
qarshi kurashadi. Aytish mumkinki, bu tasvirdagi shersifat 
o d am qadimgi tu rk iy lar timsoliga ham m a n tiq a n yaqin 
t u r a d i . Q a d im g i t u r k i y l a r t u r m u s h ta r z i s h e r b ila n
b o g ‘la n g an in i, a rslo n va sh er u la rn in g x o q on i timsoli 
e k a n in i « A lp o m is h » d o s t o n i d a h am sezish m u m k in . 
Alpomish qalm oqlar zindonidan qaytib kelgach, o ‘zini hech 
kimga tanitmaydi. A m m o uni tanigan ayol «Elga yoMbars 
oraladi», «Y o'lbars kelib yurtiga oraladi», deydi. Bu o ‘rinda 
yo'lbars - yurt xoqoni, begi Alpomishni bildiradi. Turkiy 
xalqlarning afsonaviy qahramoni darajasiga k o ‘tarilgan Alp
73


Er T o 'n g a nomi ham «yo‘lbarsdan kuchli b ahodir odam» 
mazmunini ifodalaydi.
B izgach a s k if q a v m in in g d u n y o g a kelishi, b o s h q a
qavm larga o ‘z t a ’sirini o ‘tkazishi va ittifoqchi qavm lam ing 
yetakchisi darajasiga aylanishi, xususan, Kichik Osiyoda o ‘z 
hukmronligini o'rnatishi t o ‘g ‘risidagi bir necha rivoyatlar 
yetib kelgan. G ero d o t « T arg'ito y » , «Skifning tu g ‘ilishi» 
afsonalarini keltirar ekan, bulardan tashqari, yana uchinchi 
rivoyat ham mavjud, men ham m adan k o ‘ra shunga k o ‘proq 
ishonam an, deb yozadi.

Download 7,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   190




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish