Alisher navoiy nom idagi samarqand davlat um versiteti a bdu r ash id a b d u r a h m o n o V

(sh oh n in g q a b rin i h am ) k o 'm d ila r. Shundan so 'n g
kimmeriylar о
yerlarini lark etdilar. Skiflar esa odamsiz
mamlakatni egallab oldilar.
T arix iy m a ’lu m o tla rg a k o ‘ra, skif x o q o n i P ro to fe y
(ayrim m a n b alard a Prototey), s o ‘ngra uning o ‘g ‘li M adi 
652-625-yillarda Kichik Osiyo m am lakatlariga hukm ronlik 
qilishgan. Skiflarning Midiyaga bostirib kirishi voqealaridan 
biri shunday b o ‘lgan: Midiya shohi F rao rt ossuriyaliklar 
bilan b o 'lg an jan g d a yengiladi. 0 ‘g ‘li Kiaksar (Kayxisrav) 
qo'shinni qayta tuzib, urushga tayyorgarlik k o ‘ra boshlaydi. 
G ero d o t bu h aq d a shunday yozadi: «K iaksar o 'z hukmi 
ostidagi b archa xalqlar bilan otasi uchun qasos olish va 
v a y ro n qilish m a q sa d id a N in sh ah rig a yurish qildi. U 
ossuriyaliklarni yengib, Nin shahrini qamal qilgan paytda 
uning davlati hududiga skiflarning ulkan qo'shini bostirib 
kirdi. U larning y o ‘lboshchisi M adi b o ‘lib, u Protofeyning 
o ‘g‘li edi. Skiflar kimmeriylarni Yevropadan quvib chiqarib, 
O siyoda t a ’qibni davom ettirdilar va shu ta riq a M idiya 
yerlariga bostirib kirdilar». U lar kimmeriylarga o ‘xshab, 
q o ‘q q is d a n h u ju m qilish usulini e g allash g an . S k if va 
k im m e r i y la r d a g i ep ch illik , c h a v a n d o z li k , m e rg a n lik , 
d u shm an g a q o ‘qqisdan hujum qilish turkiy xoqonlardan 
T em uriylarga ham xos b o l g a n . Bu «turktoz» usuli deb 
nomlangan.
Skifiya (Turon ) va M idiya (Eron) urushlari mavzusi 
j a h o n ad a b iy o tid a k atta sahifani tashkil etadi. Bu ikki 
m a m l a k a t o ‘r t a s i d a g i u r u s h l a r q a y t a - q a y t a s o d i r
b o 'lg a n i d e k , bu v o q e a la rn in g t a ’sirida y u zag a kelgan 
rivoyat va afsonalar, hatto yirik dostonlarda ham Eron va 
T u r o n s h o h la r i, q o ‘shin b o s h liq la r in in g r a n g - b a r a n g
o b r a z l a r i y a r a t i l g a n . M i d i y a n i n g S k if iy a g a q a r s h i 
b o sh lan g an u rushlarining biriga skiflarning jahldorligi, 
shafqatsizligi sabab b o ig a n ekan.
75

---