Alisher Navoiy 1 library ziyonet uz

Majol i s  un-Nafoi s  (II -  qism) 
Alisher Navoiy 
 
111 
library.ziyonet.uz/ 
 
S
AKKIZINCHI 
M
AJLIS
 
1. Rustam — Abulqosim Firdavsiy «Shohnoma»sidagi qahramon, Eron fol'kloridagi 
mashhur obraz. Oʻrta va yaqin Sharq xalqlarida ham shuhrat qozongan. Rustam 
xalqparvar, Vatanni sevuvchi, mardlik va shijoatda bemisl pahlavondir. Uning nomi 
keyinchalik qahramonlik ramziga aylanib ketgan. 
 
Rustamning dunyoga kelishi va unga ism qoʻyilishi haqida Firdavsiy shunday hikoya 
qiladi: Zolning xotini Rudoba homilani gʻoyat ogʻir koʻtaradi. Oy-kuni yaqinlashganda 
dard boshlanishi bilan hushidan ketadi. Sarosimaga tushgai Zol afsonaviy qush Simurgʻ 
yordami bilan jarroh topib keladi. Jarroh onaning yonini kesib, bolani oladi. Hushiga 
kelgan Rudoba yonida gʻoyat boʻlalik bolani koʻrib, xursan holda «Rustam!» deydi. 
Forsiyda bu soʻz azobu darddak xalos boʻldim, degan ma’noni anglatadi. Onaning 
ogʻzidan chiqqan ana shu birinchi soʻzni oʻgʻilga ism qilib qoʻyadilar. 
 
Navoiy bu yerda Husayn Boyqaroning muruvvatliligi va bahodirligini Rustamga qiyos 
qiladi. 
 
2. Hotam — Abusafona Hotam ibni Abdulloh ibni Sa’di Toyi. Taxminan VI asr oxirlari 
VII asr avvallarida yashagan arab shoiri. Xalq orasida Xotamtoy nomi bilan mashhur. 
Uning bizgacha yetib kelgan bir qancha she’rlarini toʻplab, arab adibi va xattot Rizqulloh 
Hassun 1872 yilda Londonda nashr etdirgan. Hotam haqida Sharqda juda koʻp afsonalar 
va rivoyatlar, qissa va dostonlar mavjud. Xotam nomi Saxovat ramziga aylanib ketgan. 
Bu yerda Navoiy Husayn Boyqaroni ham shoirlikda, ham saxovatda Hotamga oʻxshatadi. 
 
3. «Nasabnoma» — Husayn Boyqaroning shajarasi, tarjimai holi haqidagi asar. Navoiy 
asar muallifining nomini keltirmaydi. 
 
4. Iso — paygʻambarlardan biri. Laqabi Masih. Diniy afsonalarda Iso oʻz nafasi bilan 
oʻlganlarni tiriltirish, ularga jon bagʻishlash qobiliyatiga ega boʻlgan, deyiladi. Bu yerda 
shoir yor labi qarshisida obi hayot xijolatda ekanligi, nafasi Iso nafasidek jon 
bagʻishlovchi demoqchi boʻladi. 
 
5. Masiho — qarang: Iso, yuqoridagi izoh. 
 
6. She’riy san’atda «tarjeh» bir narsani yoxud biror obrazni boshqa narsa yo obrazdan 
baland qoʻyib ta’riflashni anglatadi. Bu baytda shoir oʻz sevgilisi koʻzlarini nargis 
gulidan, ogʻzini gʻunchadan afzal deb ta’riflaydi. 
 
7. Nu’mon — arablardagi Toif shahri yaqinidagi daryoning nomi. Aftidan, shu yerlarda 
ungan lolaning rangi va undagi dogʻ ta’rifga loyiq boʻlsa kerak. 
 

---