Alisher Navoiy 1 library ziyonet uz

Majol i s  un-Nafoi s  (II -  qism) 
Alisher Navoiy 
 
61 
library.ziyonet.uz/ 
 
51. «Majolis» tarjimoni Muhammad Qazviniy Navoiyning bu soʻzlarini tarjima qilar 
ekan, xuddi shunday ta’rixli qasidani Navoiy vafotiga uning yaqin doʻstlaridan Sohib 
Doro yozganligini ilova qiladi va har baytning birinchi misraidan «abjad» hisobida 
shoirning tugʻilgan yili va ikkinchi misraidan vafoti sanasi chiqadigan qasidadan birinchi 
baytini keltiradi. 
 
52. «Bu ishlar bashar savhidin tashqari uchun ani derlar erdikim, Atorudni istixroj 
qilibdur». Bu yerda Navoiy shoirning ta’rixli qasidasining yuksak ta’rifini berib, uning 
iqtidoriga qoyil qolganini bildiradi va zamondoshlarini shoir, yozuvchilar homiysi, 
Atorud, (Merkuriy) aql, iste’dod qudratining ramzi sanalgan sayyorasini goʻyo u 
kashfetgan, degan mubolagʻali e’tirofni keltiradi. 
 
53. Muhammad Qazviniy Sayyid Kamol 99 yil yashadi, deb ma’lumot beradi. 
 
54. Tarj.: Ey (goʻzal), jon koʻziga ravshanlik sening yuzing nuridandir. Sening qadding 
sarvni yerga oʻtkazib qoʻygan. 
 
55. Tarj.: Saodat shu’lali ul sham’dan jahonga yangidan ravshanlik yetishadi, deb umid 
qilamiz. Bu bayt Xondamirnnng «Habib us-siyar»da yozishicha, Abu Said bilan Husayn 
Boyqaro oralaridagi muxolifat paytida yozilgan. Bayt ma’nosini Abu Saidga 
yetkazganlarida shoirni pinhona (qatl etishni buyurgan. Navoiyning yuqoridagi uni halok 
qilishganida bir joyga koʻmish uchun soʻngaklarini ham topisha olmadi mazmunidagi 
soʻzlarini Xondamir ma’lumoti bilan bogʻlab tushunmoq mumkin boʻladi. 
 
56. Hazrat Shayx Abusaid Abulxayr oti Fazlulloh, mashhurdin arbobi, olim. Tafsir, hadis, 
fiqh, tariqat ilmi, arab tili va adabiyotida komil bilimga ega boʻlgan. Farididdin Attorning 
«Tazkirat ul-avliyo asarida keltirilishicha, Abusaidning otasi Abulxayr attor boʻlgan va 
Sulton Mahmud Gʻaznaviy yaqinlaridan sanalar ekan. U bir saroy bino qilib, devorlariga 
Sulton, uning lashkarlari rasmini chizdirgan ekan. Yosh bola boʻlgan Abusaid oʻz xonasi 
devoriga «Alloh» soʻzini yozib chiqqach, otasiga koʻrsatibdi. Otasi «Buni nega yozding? 
debdi. Shunda bola: «Sen oʻz Sultoningning nomini yozding, men oʻz Sultonimning» deb 
javob beribdi. Shu asnodan boshlab, ota saroy devoridagi naqshlarni oʻchirtirib tashlab, 
farzandining ta’lim-tarbiyasi bilan mashgʻul boʻla boshlagan ekan. 
 
57. Tarj.: Sening oy yuzingdan jon oynasi yasaganlar va u oynaga jonni telmurtirib 
qoʻyganlar. 
 
58. Shoir Kamol Xoʻjandiy (qarang: ushbu kitob, 225-b. 86-izoh) koʻzda tutiladi. 
 
59. Tarj.: «Koʻzingga ayt, bizning yuzimiz xayolidan boshqa hech bir suratni nazariga 
keltirmasin», dedi. Men «koʻzim ustiga» (ya’ni, jonim bilan), dedim. 
 

---