Алишер навоий номидаги тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети ҳузуридаги илмий

Диссертация тадқиқотининг диссертация бажарилаётган олий 
таълим муассасасининг илмий-тадқиқот ишлари билан боғлиқлиги. 
Диссертация Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва 
адабиёти университети илмий-тадқиқот ишлари режасига мувофиқ “Мумтоз 
адабиётшуносликнинг долзарб масалалари” мавзуси доирасида бажарилган. 
Тадқиқотнинг мақсади XV-XX аср адабиётида аёлларга бағишлаб 
ёзилган тазкираларнинг адабиёт тарихида тутган ўрни, тазкиралардаги 
анъанавийлик ва новаторликни ёритиб бериш асосида форсийда ижод қилиб, 
исмлари тарих зарварақларида қолиб кетган мовароуннаҳрлик аёллар 
номларини илк бор илмий муомалага киритишдан иборат.
Тадқиқотнинг вазифалари:
аёлларга бағишланган тазкираларнинг генезиси ва тараққиётини 
таснифлаш ва тадқиқ этиш; 
аёлларга бағишланган тазкираларнинг композицион қурилишини очиб 
бериш; 
тазкираларда исмлари ва фаолияти қайд этилган аёлларни аниқлаш,
номлари такрор келган ижодкор аёллар билан боғлиқ маълумотларни қиёслаш 
орқали фарқли жиҳатларини ёритиш;
“Жавоҳир ул-ажойиб” ва “Мажолис ун-нафоис” тазкираларида зикр 
этилган аёллар ижодини тавсифлаш; 
 
“Тазкират ул-хавотин”, “Хайроти Ҳасан”, “Машоҳир ун-нисо фи-л-
ислом” тазкираларининг қиёсий-типологик таҳлилини амалга ошириш;
Мога Раҳмонийнинг “Парданешиноне сухангуй” тазкирасидаги 
ижтимоий-тарихий муҳит ва аёллар ижоди тасвирига эътибор қаратиш; 
тазкираларда келтирилган темурий ва бобурий маликалар ҳамда 
мовароуннаҳрлик аёллар номларини илмий муомалага киритиш. 
Тадқиқотнинг объектини Фахрий Ҳиравийнинг “Жавоҳир ул-ажойиб” 
(XVI аср), Амир Шералихон Лудийнинг “Миръот ул-хаёл” (XVII аср), 
Тақийиддин Муҳаммад бин Муҳаммад Авҳадийнинг “Арафот ул-ошиқин” 
(XVII аср), Лутф Алибек Озарнинг “Оташкаде” (XVIII аср), Муҳаммад Рофеъ 
Маликул Куттубнинг “Тазкират ул-хавотин” (XVIII), Хусайнқулихон Азим 
Ободийнинг “Наштари ишқ” (XIX аср), Муҳаммад Қудратуллоҳ 
Гупомуйининг “Натойиж ул-афкор” (XIX аср), Саид Муҳаммад Сиддиқ 
Баҳодир бин Ҳасан бин Хусайн Бухорийнинг “Шамъи анжуман” (XIX аср), 
Саид Али Ҳасанхоннинг “Сўбҳи гулшан” (XIX аср), Саид Нур Ҳасанхоннинг 
“Нигористони сухан” (XIX аср), Муҳаммад Музаффар Ҳусайннинг “Рўзи 
равшан” (XIX аср), Абул Қосим Муҳтарам Шервонийнинг “Ахтаре тобон” 
(XIX аср), Маҳмуд Мирзонинг “Нақле мажлис” (XIX аср), Муҳаммад Зеҳний 
Афандининг “Машоҳир ун-нисо фи-л-ислом” (XIX аср), Муҳаммад 
Ҳасанхоннинг “Хайроти Ҳасан” (XIX аср), Ризоуддин бин Фахриддиннинг
“Машҳур хотунлар” (XX аср), Кешоварз Садрнинг “Аз Робия то Парвин” (XX 
аср), Муҳаммад Ҳасан Ражабийнинг “Машоҳире заноне Ирони ва порси гуй” 
(ХХ аср), Мога Рахмонийнинг “Парданешиноне сухангуй” (ХХ аср) 
тазкиралари ташкил этади. 

---

9