Алишер навоий номидаги тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети ҳузуридаги илмий

“
ﺐﻳﺎﺠﻌﻟﺍ ﺮﻫﺍﻮﺟ”да аёллар ва байтлар сони
Дилором
Ҳазрат Ойша
Ҳайр ун‐нисо Фотима Заҳро
Ҳазрат Зулайҳо
Маҳастий
Подшоҳ Хотун
Жаҳон Хотун
Биби Ҳаёт
Биби Меҳрий
Мўғул Хонум
Офоқ Бегим Жалойир
Ниҳоний
Бича
Исматий
Бедилий
Ниҳоний Шерозий
Духтари Қози Самарқандий
Нисоий Фахр ун‐нисо
Хонум Хонзода Турбатий
Партавий
Шох Малак Саид Бегим
Духтари Ғаззолий
Биби Орзуий Самарқандий
Заифий
Ҳаёт
Биби Отун
Ҳижобий
Духтари Иффатий
Фотима Хотун Дустий
Биби Яздий
Нисоий 

---

17 
мазкур тазкиралар илк бор қиёсий аспектда ва гендер жиҳатидан кенг кўламда 
тадқиқ этилди. 
Учинчи фасл “Мога Раҳмонийнинг “Парданешиноне сухангуй” 
тазкирасида ижтимоий тарихий муҳит ва аёллар ижоди тавсифи” деб 
номланади. Илк бор ижодий тадқиққа тортилган афғонистонлик адиба Мога 
Раҳмонийнинг саккиз асрни ўз ичига қамраб олган “Парданешиноне сухангуй” 
тазкирасида 
Мовароуннаҳр, 
Эрон, 
Афғонистон 
ва 
Ҳиндистонда 
шакллантирилган давлат бошқаруви тизимига оид маълумотлар мавжуд. 
Ушбу тазкира, унда келтирилган маълумотлар бобурийлар даврига доир 
масалаларни ва маликаларнинг давлат сиёсати ва адабиётда тутган ўрнини 
ўрганишда ҳамда ўша давр давлат бошқарувини такомиллаштириш мақсадида 
амалга оширилган ислоҳотларни ёритишда, ўрганилаётган давр шеърияти ва 
санъатига баҳо беришда муҳим манба бўлиб хизмат қила олиши ариқланди. 
Мога Раҳмоний ўз тазкирасида бобурийлар ҳақида сўз юритганда, асосан, 
Акбаршоҳ, Жаҳонгир Мирзо, Шоҳ Жаҳон даврларига, ўша давр маликалари 
бўлмиш Гулбадан Бегим, Нуржаҳон Бегим, Зебуннисо Бегим ҳаёти ва ижодига 
алоҳида урғу бериб ўтади. Ўз ўрнида “Парданешиноне сухангуй” тазкираси 
бобурий, темурий маликаларнинг давлат сиёсатида тутган мавқеини 
ўрганишда ҳам ғоят қимматлидир. Тазкиранинг бешинчи фаслини, Мога 
Раҳмоний замони маълум бўлмаган шоиралар ҳақида бир-биридан қизиқарли 
фактик маълумотлар билан бойитган. Ушбу фаслда 37 нафар адибага оид 22 
шеър, 4 ғазал, 9 фард, 7 байт, 4 рубоий ва бир матлаъ келтирилган. 
Диссертациянинг мазкур фаслида Самарқандлик Исматий, Орзуий ва Давлат 
исмли аёлларнинг ижоди бошқа тазкираларда келган маълумотлар билан 
қиёсланиб, илк бор илмий муомалага киритилди ва жадваллар воситасида 
асосланди. 
Диссертациянинг учинчи боби “XV-XX аср адабиётида аёлларга