Alijonova durdona farhodjon qizi

2.3-§. Marketing terminlarida ma’no munosabatlari

Tilshunoslikda ma’noviy munosabatlar deganda uning uch jihatini qayd etishimiz lozim:

1. 
   o‘xshashlik(paradigmatik) munosabatlar;
   
2. 
   pog‘onali (ierarxik) munosabatlar;
   
3. 
   qo‘shnichilik (sintagmatik) munosabatlar.⁴⁸
   

Semantik maydondagi paradigma a’zolari o‘rtasida quyidagi munosabat turlari mavjud:

1. 
   sinonimik munosabat;
   
2. 
   omonimiya munosabati;
   
3. 
   antonimlik munosabati;
   
4. 
   paronimlik munosabati;
   
5. 
   giper-giponimlik munosabati.
   

Til birliklari bir xil ma’noga ega bo‘lish hodisasi sinonimiya deyiladi⁴⁹. Sinonimiya hodisasi haqida ilmiy adabiyotlarlarda atroflicha to‘xtalib o‘tilgan bo‘lib, ularning ba’zilarida sinonimlarning ideografik, uslubiy, nutqiy, kontekstual hamda absolyut sinonimlar kabi turlari mavjudligi, absolyut sinonimiya leksik dublet deb nomlanishi to‘g‘risida so‘z boradi. Dubletlik (frans. doublet — ikkilanma, qo‘sh)⁵⁰ so‘zidan olingan va mazmunan sinonimiya hodisasiga nisbatan torroq ma’no bildiradi. O‘zbek tilshunosligida sinonimiya hodisasini yoritib beruvchi ishlar talaygina bo‘lib, sinonimiya hodisasi to‘liq o‘rganilgan. Lekin terminologik sinonimiya masalasi haqida bunday deyish noo‘rin. Terminologik sinonimiya ham terminologik polisemiya singari terminologik tizimning dastlabki davridagi o‘tish, ya’ni terminlarning tabiiy saralanish bosqichi bilan izohlanadi. Til taraqqiyoti natijasida esa eng ommaviy, uzual leksika tarkibiga singgan, yashovchan terminlargina o‘z mavqeyini yo‘qotmaydi. Har qanday sohada ham yangi bir tushunchaning paydo bo‘lishi va uni tilda ifodalash zaruriyati oqibatida muayyan terminologik tizim shakllanishining ilk bosqichida sinonimiyaning vujudga kelishi tabiiy bir hol hisoblanadi. Mutaxassislar sinonimiyani terminologiyadagi eng birinchi qusurli hodisa sifatida alohida ta’kidlaydilar. Terminlarni tartibga solishda tushuncha yoki predmetning eng xarakterli tomonini tanlab olish eng asosiy tamoyil bo‘lmog‘i kerak. Shuningdek, sinonimik qatordan har tomonlama talabga javob beradigan terminni tanlashda aniqlik, qisqalik mezonlari asosiy o‘rinni egallamog‘i lozim.