Али Ҳасанов геосиёсат озарбайжончадан Бобохон муҳаммад шариф таржимаси Тошкент

некбин версияси
га асос 
солди. 
Жамият тараққиѐтининг асосда пул туради, деб ҳисоблаган 
Аттали ҳозирги вақтда пул асри бошланди, дейди. Унинг фикрича, 
1
Нартов Н.А., Нартов В.А. Геополитика, М., 2007, с.100-101. 

---

110 
ахборот технологияларининг ривожланиши ва глобаллашувнинг 
тезлашуви жаҳонни ягона бирлик томон етакламоқда, бу ерда 
аввалги геосиѐсий келишмовчиликлар орқага сурилади. 
Атталининг айтишича, ҳозирги жаҳонда пул ҳар қандай 
қадриятнинг универсал эквивалентидир. Бунинг устига бутун 
сайѐрада аллақачон бозор муносабатлари қарор топиб бўлган. Бу 
муносабатлар 
фақат 
пулгагина 
эмас, 
балки 
ахборот 
технологияларининг 
эркин 
ҳаракатига, 
либерал-демократик 
мафкурага таянади ва, моҳиятан, геосиѐсий дуализмни инкор этади, 
жаҳон маконининг ягона, бир миллатдан иборат бўлишини талаб 
қилади. 
Муаллифнинг “янги дунѐ”си геоиқтисодий тамойиллар асосида 
ягона бозор яратиб,глобаллашувни ва трансмиллийлашувни 
муқаррар этади. Глобал дунѐ географик, этник, маънавий ва бошқа 
ажратувчи омилларни эмас, бирлаштирувчи иқтисодий омилни 
биринчи ўринга қўяди. Ҳамма мамлакатлар, уларнинг барча 
минтақалари, Ер курраси, жаҳон биржа ва ахборот марказлари, 
йирик саноат ва бой табиий заҳиралари бўлган давлатлар ва 
шаҳарларнинг ҳаммаси фақат учта марказ атрофида айланади. 
Аттали янги дунѐда янги иқтисодий маконнинг марказига 
айланадиган учта муҳим минтақани ажратиб кўрсатган: 
Биринчидан, Шимолий ва Жанубий Американи ягона молия-
саноат зонасига бирлаштирадиган Америка макони. 
Иккинчидан, Европани иқтисодий бирлаштириш асосида 
вужудга келган Европа макони. 
Учинчидан, 
Тинч океани минтақаси. Бу бир нечта 
рақобатлашувчи марказлар – Токио, Тайвань, Сингапурни 
бирлаштириб, атрофдаги барча ҳудудларни ўзига жалб қилади. 
Унинг фикрича, қолган барча ҳудудлар ва камроқ ривожланган 
минтақалар мана шу марказлар атрофига бирлашадилар ва шу 
тариқа “Ягона дунѐ” вужудга келади. 
Муаллиф келгуси дунѐ сиѐсий системаси савдо тизимининг 
демократик қадриятлари – эркин бозор муносабатлари асосида, 
жамиятнинг қолган барча ҳаракатлантирувчи кучлари – эркин 
фуқаролик бошқаруви асосида амал қилади, деб тасаввур этади. 
Атталининг фикрича, келажакда айни мана шу уч қадрият миллий-
давлатчилик суверенитетини 
ягона 
инсоний 
қадриятларга 
суянадиган жаҳон маданий системасига айлантиради, у ерда ҳамма 
нарсани пул ва эркин иқтисодий муносабатлар ҳал қилади. 

---

111 
Европанинг 
ҳозирги 
геосиѐсатида, 
айниқса, 
геосиѐсий 
ғояларнинг жиддий ўзгаришидан кейин бир қанча янги ғоя ва 
назарияларни кўриш мумкин. Улар орасида немис ва француз 
олимлари таклиф этган бир неча ѐндашувни кўздан кечирайлик.