Algoritmlash p65. p65

Chariz Bebbij
X IX   asr fransuz  kashfiyotchisi Jozef M a ri 
Jakkard  1804 yilda yupqa mato  ishlab  chiqish 
jarayonida  to ‘ quv  dastgohlari  uchun  perfo- 
kartani eslatuvchi tasma ishlatgan va shu bilan 
perfokartaga  asos  solgan  edi.
1836  y ild a   in g liz   o lim i  C hariz  Bebbij 
h o z irg i  ko m p yu te rla rn in g   bevosita  a jd o d i 
b o ‘lm ish  a n a litik   mashina  ishlab  chiqishga 
kiris h d i va bu  masalani  nazariy  hal  q ild i.  Bu 
mashinaning  asosiy  xususiyati  uning  dastur 
asosida  ishlashi  va  h iso b -kito b   n a tija la rin i 
«eslab»  qolishida  edi.
1843  yilda in g liz m atem atigi Ogasta Ada 
Bayron  (Lavleys)  —  shoir  lo rd  Bayronning 
q iz i  a n a litik   m ashina  b u yru q la r  asosida 
ishlashi  lo z im lig in i  ta ’kid lad i.  U   berilgan 
shartlar  bajarilm agunga  qadar  qadam lar 
k e tm a -k e tlig in i  ta ’m in lo v c h i  b u yru q la rn i 
yozdi.  Ana  shu  holat  b ila n   u  dasturlash 
tilig a   asos  s o ld i.  M a z k u r  va  boshqa 
kashfiyotlar  kom pyuter  yaratilgach,  u la rn i 
ishlatish uchun zarur bo‘lgan t il ya ratilishini 
talab  etdi.
Q uyi  darajadagi  dasturlash  tilla ri  kom pyuter  qurilm alari bilan 
bevosita  bog‘liq   b o ‘lib ,  b u yru q la r  maxsus  raqam lar  (ko d la r) 
yordam ida yoziladi.  Bu kabi buyruqlardan tashkil topgan dasturlar 
katta  hajm li bo ‘lib ,  u la rn i  ta h rir  qilish  ancha  mushkul  ish  hisob- 
lanadi.  D astlabki  elektron  hisoblash  m ashinalarida  («E N IA K », 
«MESM»  va  boshqalar)  masalalarni  yechish  uchun  ana  shunday 
buyruqlar  yordam ida  dasturlar  tuzilgan.
M isol  tariqasida  M -20  rusumidagi  elektron  hisoblash  mashi- 
nasida  qo‘llanilgan  tild a   tuzilgan  dasturni  (dastur  doira  yuzini 
hisoblash  am allarini  o ‘z  ichiga  olgan)  izoh  bilan  keltiram iz: