Александр Порфирьевич Бородин

Симфоник ижоди.

• Бородин рус классик симфонияларини яратган композиторлардан биридир. Унинг биринчи симфонияси Римский-Корсаков ва Чайковскийнинг симфониялари билан бир пайтда пайдо бўлди. Бу опера, рус симфонизмидаги қаҳрамонона-эпик йўналиши бошланишига йўл қўйиб берди. Бородин симфоник ғояларининг хусусиятлари, биринчи симфонияси ва 1876-йилда яратилган “Богатырская”(Қаҳрамонона) номли иккинчи симфонияларида ёрқин ифода акс этди. Бу симфониялар жаҳон халқ паҳлавонлик достонлари билан алоқадор, қаҳрамонона руҳиятда яратилган. 1880-йилда яратилган “В средней Азии”(Ўрта осиёда) симфоник картинасида қарама қарши, рус руҳида бўлган қўшиқлар ва шарқий мусиқий оҳанглари ўртасидаги мусиқий ишланмани кўришимиз мумкин. Мусиқада мардонавор руҳ аксини кучайтириш учун Бородин бутун оркестр унисонини(бир хил баландликда бўлган овозлар ўзаро мослигини) кўп ишлатган.

Романслари

• Бородин камер-вокал жанрларида Глинканинг анъаналарини давом эттирган ва янгилаган. Бородин томонидан Пушкин, Некрасов, А.Толстой, Гейне матнларига ёзилган 18 та романс ва қўшиқлар яратилган. Бородиннинг шеърларига ёзилган романслари ҳам йўқ эмас. Бородин ўз романсларида Даргомижский ва Мусоргский каби инсоний нутқга эмас, асосан мусиқа оҳангига эътибор қаратган. Фортепиано ижроси,унинг учун жуда муҳим эди. Рус қаҳрамонлари эпоси образларини романсга олиб кирган биринчи композитордир.
• Мусоргскийнинг бевақт ўлимига бағишлаб 1881-йилда ёзилган “ Для берегов отчизны дальной “ романсида фожеали ҳиссиётнинг кучи ва чуқурлиги, сокинлик ва тақводорлик хусусиятлари ифода этилган. Романс мусиқасида афсус, надомат ҳиссиёти ифодаланган.

• 1887-йил 15 феврал куни Бородин юрак хуружидан вафот этган. Вафот этган кунининг эрта тонгида композитор учинчи симфониясининг тугалланиш қисмини ёзаётган эди. Симфонияни ниҳоясига етказишга улгура олмади. Симфонияни, Бородин хотирасини хотирлаб Глазунов ниҳоясига етказган. Тугалланмаган “Князь Игорь” операсини эса Глазунов ва Римский- Корсаков каби композиторлар ёзиб ва оркестрлаштириб ниҳоясига етказиб қўйишган.Опера премьераси 1890-йилда биринчи бор Петербургда ва 1898- йил Москва шаҳрида намойиш этилган. Бу опера- опера театрлари асарлар дастурининг севимли операларидан бири ҳисобланади.