43
11
Pikovaya dama
qissa
P.I.Chaykovskiy
fojia operasi
12
Poltava (Mazepa)
she’riy
doston
P.I.Chaykovskiy
opera
13
Lo’lilar (Aleko)
she’riy
doston
S.V.Raxmaninov
bir pardali
opera
14
Domik
v
Kolomne
(Mavra).
she’riy
doston
S.F. Stravinskiy.
bir
pardali
opera
Asosiy asarlar ro’yxati
Operalar: “Salambo”,“Uylanish”( birinchi parda),“Boris Godunov”,
“Xovanshina”,“Sorochin yoymasi”.
67 ta romans va qo’shiqlar.
“Kal tog’ida Ivan tuni”(Noch na l’isoy gore) simfonik manzarasi,
“Intermetsso”
“Ko’rgazmadan rasmlar”( Kartinki s vi’stavki).
Fortepiano uchun alohida pyesalar.
Nikolay Andreyevich Rimskiy-Korsakov
Nikolay Andreyevich Rimskiy-Korsakov 1844- yilda Novgorod guberniyasi,
Tixvin shahrida tug’ildi. Rimskiy-Korsakovlar oilasi musiqadan durustgina
ma’lumotga ega edi: otasi fortepianoni notaga qaramay chalar, tog’asi va onasi
xalq qo’shiqlari, operadan ariyalar aytardilar.
Bolada musiqa qobiliyati juda erta uyg’ondi. Olti yasharligida ota-onasi u
bilan musiqa mashg’ulotlarini boshlaydilar. Ammo yoshlik chog’larida musiqa
kichkina Kolyani u qadar qiziqtirmaydi. Dengiz romantikasi, dengizchi bo’lish
ishtiyoqi uni ko’proq qiziqtirar edi. Bu havas uzoq dengiz safaridan xat yozib
turgan dengizchi akasining ta’sirida yana ham oshib bordi.
Uning dengizchi bo’lish orzusi tezda ro’yobga chiqdi: 1856- yilda u
Peterburgdagi Dengiz Korpusiga o’qishga berildi. Dengiz korpusida o’qish
bilan bir qatorda, u opera spektakllarni, xilma-xil kontsert dasturlarini eshitadi
va jiddiy musiqa namunalari bilan tanishadi.
44
Dengiz korpusida ham musiqa to’garagi tashkil etiladi, Rimskiy –
Korsakov unda faol ishtirok etadi. U shu davrda rus musiqasini qadrlovchi,
ma’lumotli va ajoyib pianist Kanilledan musiqa ta’limini oladi, fortepiano
uchun pyesalar yozadi. Hatto, simfoniya yaratish borasida ish boshlaydi.
Kanille o’z shogirdining ajoyib qobiliyati borligiga qanoat hosil qilgach,
uni Balakirev bilan, shuningdek to’garagining a’zolari Kyui, Musorgskiy, va
Stasov bilan tanishtiradi.
Rimskiy-Korsakov 1862 yilda Dengiz korpusida o’qishni tugatgach,
dengizchilik ma’lumotini tugallash uchun «Olmos» nomli o’quv kemasida
dunyo bo’ylab sayohatga ketishga majbur bo’ladi.
Uch yil davom etgan bu sayohat Rimskiy-Korsakovga katta ma’naviy
ozuqa beradi. U Belinskiy, Gertsen, Dobrolyubov va boshqalarning badiiy,
ijtimoiy-tarixiy va tanqidiy asarlarini o’qiydi. Bu esa kompozitorning
demokratik dunyoqarashining mustahkamlanishiga yordam berdi.
Shu bilan bir qatorda u tabiatning xilma-xil manzaralari va ayniqsa,
dengiz stixiyasidan yorqin taassurotlar oldi. Keyinchalik dengiz obrazi uning
ijodida katta o’rin egallaydi.
Rimskiy –Korsakov Peterburgga qaytgandan keyin uning kompozitorlik
va Peterburg konservatoriyasida professorlik faoliyati boshlanadi.
Rimskiy-Korsakovning ijodiy merosida epik-ertak xarakteridagi operalar
markaziy o’rinda turadi. Kompozitor «Snegurochka» (bahor ertagi ) «Sadko»
(opera –bi’lina), «Rojdestvo arafasidagi tun» (opera –kolyadka), «O’lmas –
Kashey»(kuz ertagi), «Ko’rinmas Kitej shahri va Fevroniya qizi haqida
doston» (doston operasi). «Oltin xo’rozcha(afsona)», «Pskovityanka»(opera-
solnoma) operalarini yozgan. Kompozitor tomonidan operalarga qo’yilgan
sarlavhalarning o’zi asarlarning xalq san’ati janrlari bilan bog’liq bo’lgan
mustahkam aloqasini ifodalaydi.
Rimskiy –Korsakovning fikricha «Snegurochka» operasi eng mukammal
operalaridan biri (bu opera A.N.Ostrovskiyning shu nomli ertak p’yesasi
asosida yaratilgan).
Do'stlaringiz bilan baham: