Pomoryanlar – polab slavyanlariga yaqin bo’lgan g’arbiy-slavyan qabilalari guruhlaridan biri:
Boltiq boyi Pomoryanlari Orda (oder) dan to Visla daryosigacha bo’lgan yerlarda joylashgan. Ular
V-VI asrlarda qabila urug’chilik tuzumini yemirilish davrida edilar. Pomoryanlar polab slavyanlari
kabi harbiy demokratik tuzumdan ilk feodal davrining boshigacha (VI-X asrlar) mustaqil
taraqqiyot yo’lini bosib otdilar. X asrni oxirida Pomoryanlar yashagan ilk feodal Polsha davlati
tarkibiga kirar edi.
Protestantizm – XVI- asrdagi Reformatsiya natijasida rim-katolik cherkovidan ajralib chiqqan
lyuteranlik, kalvinizm kabi xristian diniy ta’limotlarining umumiy nomi. Protestantlar deb dastlab
Shpeyerda (1529) chiqarilgan german imperiyasi seymi a’zolarining reformatsiya harakatiga
qarshi kurash haqidagi ko’pchilikning qaroriga qarshi norozilik bilan chiqqan (protest) ozchilik
qilgan qismini atashardi. Protestantlar Ausburgdagi (1530) royxatga Martin Lyuter tomonidan
tuzib chiqilgan yangi diniy ta’limot asosini taqdim etdilar. Keyinroq umuman, Reformatsiya
tarafdorlarining hammasi protestantlar deb ataladigan bo’ldi.
Germaniyada protestantizm mamlakatning ayniqsa shimolida va sharqidagi yirik knyazlarning
yer-mulklarida hamda janubiy-german shaharlarida keng tarqaldi. Gabsburglar yerlari, Reyn
boylab ruhoniy knyaz mulklari hamda Bavariya katolikligicha qoldi. Germaniya tashqarisida
asosan Skandinaviyada lyuteranlik formasida yoyildi. Angliya va Shotlandiyada yepiskop
boshchiligidagi cherkov (anglikan cherkovi)tarafdorlari va ularning negizidan kelib chiqqan
metodistlar deb ataladigan va anglo-shotland kalvinizmining boshqa yo’nalishlari hisoblangan
presviterianlar va independentlarni ham protestantizmga kiritish mumkin.
Shvetsariyada, Fransiyada va Polshada Svingli va Kalvin tarafdorlari yoki reformatorlar
(Fransiyada gugenotlar deb atalar edi ) ham protestantlar deb hisoblangan. AQSh, Angliya,
Germaniya va boshqa mamlakatlarda XVI-XVII asrlarda Protestantizm negizida vujudga kelgan
baptistlar, menonitlar, kvakerlar va shunga o’xshash juda ko’p sektalar mavjuddir.
Puritanlar – Angliyada XVI asrning II – yarmida maydonga kelgan va Anglikan cherkovini
katolitsizm qoldiqlaridan tozalashni (yepiskopchilikni yo’q qilish va uni o’rnini saylab qoyiladigan
oqsoqol
(starshina)
presviterlar
bilan
almashtirilishini,
cherkov
rasm-rusumlarining
oddiylashtirilishini yoki butunlay yo’q qilib yuborilishini) o’z oldiga maqsad qilib qoygan diniy
harakatning qatnashchilari.
Rekonkista – VIII- XV asrlarda Pireney yarim oroli xalqlarining arablar va berberlar tomonidan
bosib olingan (keyinroq mavrlar degan umum nom olgan) hududlarini qayta tortib olishi.
Reformatsiya – keng, katolik cherkoviga qarshi kurash shaklini olgan, feodallarga qarshi
xarakterga ega bo’lgan to’qnashuvchilarning tarkibi jihatidan murakkab bo’lgan ijtimoiy-siyosiy
va g’oyaviy harakat, XVI asrda G’arbiy va Markaziy Yevropaning ko’pchilik mamlakatlariga
yoyildi.Reformatsiyani keltirib chiqargan sabablar G’arbiy Yevropada feodal ishlab chiqarish
usulining yemirilishi va feodalizm zaminida yangi kapitalistik munosabatlar hamda yangi
sinflarning vujudga kelishi va bunday sharoitlarda ijtimoiy qarama-qarshiliklarning keskinlashib
ketganligi bilan bog’liq edi.