Al-Хоrazmiy nоmidagi Urganch Davlat univеrsitеti

2.2. Mehmonxona moliyaviy holatini baholashning o’ziga xos hususiyatlari. 

Mehmonxona  xizmatlari  bozorida  raqobatbardoshlikka  erishish  tinimsiz 

izlanishlar  va  mehnatni  talab  qiladi.  Bizningcha,  raqobatda  g‘olib  bo‘lish  uchun 

raqobatchilar  faoliyatini  tahlil  qilish  va  quyidagi  savollarga  javob  topish  zarur 

bo‘ladi: 

-  korxonaning asosiy raqiblari kimlar (qaysi bozorda va segmentda)? 

-  ular raqobat kurashining qaysi usullaridan foydalanishadi? 

-  har bir raqobatchining bozordagi ulushi qancha? 

-  raqobat rivojining kelajagi qanday? 

-  raqobatchilar  narxi,  narx  siyosati,  turistik  xizmatlari  sifati,  buyurtmachilar  va 

mijozlarga xizmat ko‘rsatishi qay darajada? 

-  har bir raqobatchining kuchli va kuchsiz tomonlari. 

-  qaysi  raqobatchilarga  nisbatan  siz  muvaffaqiyatliroq  harakatlanayapsiz?  Nima 

uchun? 

-  raqobatchilar  xizmatlari  buyurtmachilar  va  mijozlar  talabiga  javob  berayaptimi 

(foydalanish qulayligi, narxi, assortimenti)? 

-  raqobatchilar  sizning  yangi  turistik  xizmatingiz,  narx  o‘zgarishi  va  bozordagi 

ulushingiz ko‘payishiga bo‘lgan munosabati qanday? 

-  raqobatchilarning yangi innovatsiya va ilmiy-tadqiqotlardan foydalanishi haqida 

nimalar bilasiz? 

-  raqobatchilar xizmatlarining sertifikatsiya va litsenziya holati qanday? 

-  ularning xizmat ko‘rsatish texnologiyasi haqida nimalar bilasiz? 

-  raqobatchilarning mahsulot va xizmatlarga sertifikati bormi? 

-  raqobatchilarning foyda va zarari haqidagi ma’lumotlari nimadan darak beradi? 

---

 

44

-  ular yangi xizmat sotuvini qanday yo‘lga qo‘ygan? 

-  raqobatchilarning yarmarka va ko‘rgazmalarda ishtirokining natijasi qanday? 

  Bizningcha, raqobatlashayotgan korxonalar faoliyatini tadqiq qilish jarayoni uch 

bosqichda amalga oshirish maqsadga muvofiqdir: 

-  amaldagi va kelajakdagi raqobatchilarni aniqlash; 

-  raqobatchilarning  faoliyat  ko‘rsatkichlarini,  maqsadi  va  strategiyalarini  tahlil 

qilish; 

-  raqobatchilar faoliyatining kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlab olish.  

 

Bozorning  raqobat  xaritasi  raqobatchi-korxonalar  hajmining  tasnifi  va 

bozordagi  ulushi  dinamikasidan  kelib  chiqqan  holda  tuziladi.  Bu  o‘z  navbatida 

korxonalarning  bir-biridan  raqobat  afzaliklaridan  foydalanishi  va  raqobatchilarga 

qarshilik ko‘rsata olishi imkoniyatlari darajasi bilan farqlanadigan 16 ta namunaviy 

holatini  ajratish  imkonini  beradi  (2.2.1-jadval).  Jadvalda  keltirilgan  ko‘rsatkichlar 

qo‘shimcha  ravishda  hisob-kitob  qilinadi.  Haritani  tuzishda  korxonalarning 

bozordagi  joriy  ulushini  va  o‘sish  sur’atini  baholash  zarur  bo‘ladi.  Mehmonxona 

korxonasining bozordagi ulushi hajmiga quyidagilar ta’sir ko‘rsatadi: 

- 

xizmatlar sotuvining hajmi; 

- 

bozor segmenti faolligi; 

- 

assortiment-narx siyosati