Akusherlik va ginekologiyada hamshiralik ishi

6.2. Chilla davri parvarishi
Bola tug'Ugandan 2 soat o'tgach, ayol palataga o'tkazUadi. Chilla 
davri normal borganda, ayol organizmida bo'layotgan o'zgarish 
jarayonlari tabiiy hisoblanadi. Biroq ayol organizmida bir nechta 
o'ziga xos xususiyatlar: bachadon bo'shlig'idagi yara, ayol umumiy 
im munitetining pasayishi kabi holatlar yuzaga chiqishi mumkin. 
Shuning uchun aseptika va antiseptika qoidalariga qat’iy rioya qilish 
kerak.
Ayolning tana harorati bir kunda ikki m arta o'lchanadi. Bir 
daqiqadagi tom ir urishi hisoblanib, tana harorati bilan nisbati 
solishtirishi lozim. Qon bosimi aniqlanib, teri va shiUiq qavatlaming 
rangi ko'zdan kechiriladi. Ayolning sut bezlariga alohida e ’tibor 
beriladi (shakli, so'rg'ichlar va ular atrofining tuzilishi, yoriq va 
dag'allashuvlar bor-yo'qligi).
91

---

Odatda, sut bezlarining dag‘allashishi chilla davrining uchinchi 
kunida kuzatiladi.
Qorin bo ‘shlig‘i paypaslanganda og'riqsiz va yumshoq bo'lishi 
kerak.
Bachadon tubi balandligi o'lchov tasmasi bilan o'lchanadi 
(qovning ustki qirrasidan bachadon tubigacha). Agar bachadon 
qisqarishi sust (2 sm dan kam) bo'lsa, shifokor tom onidan bacha­
donni qisqartiruvchi dorilar bachadon og'riqli qisqarganda esa 
spazmolitiklar buyuriladi.
Tashqi jinsiy a ’zolar holati ham ko'zdan kechiriladi ( shish, 
giperem iya). Chilla davrida siydik ajralishi va ich kelishining 
tutilish ehtim oli b o 'lsa-d a, siydik qopi, to 'g 'ri ichak faoliyati 
kuzatib boriladi. Sog'lom ayol bir kunda 5—6 m arta siydik 
ajratishi va kunora ichi kelishi kerak. Siydik ajralishi kamayganda 
prozerin va pituitrit buyuriladi, ich kelm aganda esa tozalovchi 
huqna qilinadi.
Agar ayol oralig'iga chok qo'yilgan bo'lsa, faqat 4 - 5 - kuni 
tozalovchi huqna o'tkazishga ruxsat beriladi. Shuning uchun 
ayolga ichaklarda axlat hosil qilmaslik maqsadida parhez buyuriladi 
(un mahsulotlari, xom meva va sabzavotlar chegaralanadi).
Tug'uruqdan keyin o'rindan turib harakat qilish bachadon 
qisqaruvchanligini kuchaytirib, qon aylanishini tiklaydi, siydik va 
ich kelishini m e’yorlashtiradi. Shuning uchun yangi tug'gan ayolga 
2 soatdan keyin. shifokor nazoratidan so'ng, o'rindan turishga 
ruxsat beriladi. Bunda oraliqda choklar bo'lsa, o'tirish man etiladi.
Tug'uruqxonada chaqaloqlarni ovqatlantirish har 2—3 soatda 
amalga oshiriladi. Bola tug'ilishi bilan emizish uchun o 'z onasiga 
beriladi.