Aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

1. Qo‘l choklarini bajarish tartibini aytib bering.
2. Ushlagichni tayyorlash bosqichlarini izohlang.
3.  Nima  uchun  tikilgan  buyumlarni  dazmollash  kerak? 
4. Dazmollar haqida ma’lumot bering.
5. Dazmollash usullarini aytib bering. 
6. Dazmoldan to‘g‘ri foydalanish qoidalarini izohlang.
7. Elektr dazmoldan foydalanganda rioya qilinadigan texnik shartlar 
nimalardan  iborat?
2.3.  MАSHINА,  MЕХАNIZM,  STАNОKLАR  VА 
ULАRDАN  FОYDАLАNISH
Qo‘l  yuritmali  tikuv  mashinasi.  Tikuv  mashinasini 
ishga  tayyorlash  va  ipsiz  tikish
Hozirgi kunda tikuv mashinalarining ko‘plab turlari mavjud 
bo‘lib, ularning ishga tushirilishiga qarab uch turga ajratish 
mumkin:
1.  Qo‘l yuritmali tikuv mashinalari.
2.  Oyoq yuritmali tikuv mashinalari.
3.  Elektr yuritmali tikuv mashinalari.
Har qanday tikuv mashinasi bir necha qismlardan tuzilgan 

---

148
va ular har xil metallar 
qotishmasidan tayyorlan-
gan. Tikuv mashinasi-
ning (27-rasm) qismlari 
va asosiy mexanizmlari 
quyidagilardan  iborat:    1–
platforma, 2–baxya rost-
lagichi, 3–qo‘l yuritma 
korpusi, 
 4–ip  
o‘ragich, 
5–maxovik, 6–tana, 7–
ip tortkich, 8–tepkini 
ko‘taruvchi richag, 9–
yuqori ipni rostlagich, 
10–igna yuritkich, 11–
moki moslamasi, 12–qisish tepkisi, 13–igna plastinkasi, 14–
platforma qutisi.
Tikuv mashinasining qo‘l yuritma qismining tuzilishi 
quyi 
dagicha (28-rasm). Uning korpusida (1) katta uch tish-
li va kichik besh tishli g‘ildiraklar bo‘ladi. Katta g‘ildirakka 
yog‘och yoki plastmassa dasta (7) richagga (4) o‘rnatiladi va 
u g‘ildirakni aylantiradi. Tishli g‘ildiraklar harakatni po‘lat 
tizgin (6) orqali maxovikka uzatadi. Richagni katta tish-
li g‘ildirakdagi uyaga (2), qo‘l yuritma korpusini maxsus 
 
vint (8) bilan mashina korpusiga mahkamlanadi. Maxovik 
valni aylantiradi va mashina ishlaydi.
Tikuv mashinasida ishlaganda qu-
yidagi sanitariya-gigiyena talablariga 
amal qilish kerak: 
1. Mashina ignasiga old yoki chap to- 
monidan yorug‘lik tushib turishi kerak. 
2. Tikuvchining stuli ignaning to‘g‘ri-
sida bo‘lishi lozim.
27-rasm.  Qo‘l  yuritmаli  tikuv 
mаshinаsining  asosiy  qismlari.
6
13                  14
3
2
1
5
4
12
7
8
9
10
11
28-rasm.  Qo‘l  yuritmа 
qismi.
1
2
3
4
6 5
7
8

---

149
3. Tikuvchi tirsagi ma-
shina stoliga to‘g‘ri keli-
shi kerak. 
4. Odam tanasi mashi-
na stolidan 10–15 sm 
narida bo‘lib, gavdani 
to‘g‘ri tutib, boshini sal 
egib o‘tirishi lozim. 
5. Ignadan ko‘zgacha 
oraliq 30–35 sm bo‘lishi lozim (29-rasm).