Aksiomatik metod

Aksiomatik metod – aksiomalarga asoslanib ilmiy nazariya qurish usuli.

Asos qilib olingan aksiomalar tizimi (aksioma-tika) muayyan nazariy tizimda isbotsiz haqiqiy deb kabul qilinadi.

Boshqa nazariy bilimlar, xulosalar to‘la ravishda aksiomatikadan deduktiv yo‘l bilan chiqariladi.

Yangi tushunchalar nazariyaga formal ta’riflash yo‘li bilan kiritiladi.

Aksiomalar tizimi ziddiyatsizlik, to‘lalik va bog‘liqsizlik shartlarini qanoatlantirishi lozim. Bitta ilmiy nazariyani turli aksiomalar tizimiga asoslanib ham qurish mumkin.

Mac, haqiqiy sonlar nazariyasining turli qurish usullari mavjud.

Matematikada Aksiomaqadimgi yunon geometrlari asarlarida shakllana bosh-lagan.

Evklidning "Negizlar" (mil. av. 300-yillar) asarida bayon etilgan 272geometrik sistema Aksioma bilan nazariya qurish namunasidir.

19-asr ikkinchi yar-midan mat.ning turli sohalari Aksioma bilan qurila boshlandi (turli geometriyalar, arifmetika, ehtimollar na-zariyasi va boshqalar).

Aksiomaning keyingi taraqqiyoti, mu-kammalashuvi D. Gilbert kiritgan for-mal sistema va formalizm metodi bilan bog‘liq.

Qadimda fanlar, shu jumladan falsafaning turli bulimlarini aksiomalar tarzida bayon qilishga urinib ko‘rilgan (Nyuton, Spinoza, Forobiy va boshqalar)

The akiomatik uul yoki huningdek Axiomatika deb ataladigan bu fanlar tomonidan qo'llaniladigan ramiy protedura bo'lib, ular yordamida akiomalar deb nomlangan bayonotlar yoki takliflar hakllant

The aksiomatik usul yoki shuningdek Axiomatika deb ataladigan bu fanlar tomonidan qo'llaniladigan rasmiy protsedura bo'lib, ular yordamida aksiomalar deb nomlangan bayonotlar yoki takliflar shakllantirilgan, bir-birlari bilan chegirma munosabati bilan bog'langan va ular ma'lum bir tizimning farazlari yoki shartlarining asosidir.

Ushbu umumiy ta'rif ushbu metodologiya tarix davomida bo'lgan evolyutsiya doirasida tuzilishi kerak. Avvalo, qadimgi Yunonistonda

Evkliddan tug'ilgan va keyinchalik Aristotel tomonidan ishlab chiqilgan qadimiy yoki mazmunli usul mavjud.

Ikkinchidan, XIX asrning o'zida Evklidnikidan farqli aksiomalarga ega geometriyaning paydo bo'lishi. Va nihoyat, rasmiy yoki zamonaviy aksiomatik usul, uning eng katta namoyandasi Devid Xilbert edi.

Vaqt o'tishi bilan rivojlanishidan tashqari, ushbu protsedura deduktiv usulining asosi bo'lib, u paydo bo'lgan joyda geometriya va mantiqda qo'llanilgan. U fizika, kimyo va biologiyada ham qo'llanilgan.