Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
Nodir Devonbegi xonaqohi 
 
Buxoro 
shahrining 
Labi 
hovuz 
ansamblida joylashgan Nodir Devonbegi 
xonaqohi Buxoro xoni Imomqulixonning 
vaziri Nodir devonbegi (Nodir mirzo Tog‘ay 
ibn Sulton) tomonidan bunyod etilgan. U yuz 
urug‘i boshliqlaridan bo‘lib, XVI asr oxiri – 
XVII 
asr 
boshlarida 
yashab 
faoliyat 
ko‘rsatgan. 
Ushbu 
xonaqoh 
o‘rta asrlarning 
so‘nggi davrida, 1620-1621-yillar oralig‘ida bunyod etilgan. 
Me’moriy obida bunyod etilgan davr: Imomqulixon taxtga chiqishidan biroz 
oldin taxtda Boqi Muhammad (1601-1605) hukmronlik qilar edi. 1605-yil Boqi 
Muhammad vafot etgach, ukasi Vali Muhammad taxtga o‘tkazildi. Ichki kurashlar 
yana avj oldi. Qabila beklari xon hokimiyatiga bo‘ysunmay, muholifatchilikni 
kuchaytirdilar. Buxorolik amirlar xonga qarshi isyon uyushtirilganligidan xabar 
topgan Vali Muhammad farzandlarini olib Eronga qochadi. Amirlar taxtga Boqi 
Muhammadning o‘g‘li Imomqulixonni (1611-1642) o‘tqazadilar. 1613-yilda 
Toshkent yerlarini egallagan qozoqlarga hujum qilib, Toshkentni o‘z tasarrufiga 
kiritdi. O‘g‘li Iskandar sultonni Toshkent hokimi etib tayinladi. Iskandar sulton 
boj, xiroj va boshqa soliqlarni ko‘paytirib, aholiga qattiq zulm o‘tkazdi. Bunga 
qarshi Toshkentda qo‘zg‘olon ko‘tarildi va Iskandar sulton o‘ldirildi. Bu voqeadan 
xabar topgan Imomqulixon Toshkent ustiga qo‘shin tortdi. Qo‘zg‘olonchilar 
ayovsiz jazolandilar. Imomqulixon davrida markaziy davlat hokimiyati nisbatan 
mustahkamlandi.
Ashtarxoniylar sulolasidan bo‘lgan ushbu xon hukmronligi yillarida Nodir 
Devonbegi nomi bilan ikkita me’moriy inshoot bunyod etildi. Xonaqohning 
qurilishida har xil o‘lchamdagi xom va pishgan g‘isht, loy, yog‘och, tunuka va 
shunga o‘xshash ashyolardan foydalanilgan. 
Nodir Devonbegi xonaqohi simmetrik arkli (27,5x25 m), kiraverishda 
ayvon, xonaqoh (11,2x11,2 m) va uning yon tomonlarida 2 qavatli darveshlar 
yotog‘i bo‘lgan. Guldastalar ichidagi aylana zina bilan bino tepasiga chiqiladi. 
Xonaqoh ulkan gumbazli, devorlariga taxmonlar ishlangan. Undagi serhasham 
naqshlar saqlanmagan. Peshtoq ravog‘idagi 3 tobadonni ganchkori panjaralar 
bezagan. Nodir devonbegi xonaqohining hozirgi ko‘rinishi o‘zgarib muhtasham, 
salobatli, ko‘rkam inshootga aylantirilgan. Peshtoqi hashamatli, ravog‘ining qanosi 
ancha baland, ulug‘vor, ayrim yerlarida koshinlarning parchalari saqlanib qolgan. 2 
tomonidagi tagi qiralli guldasta mezanalar old ko‘rinishiga salobat beradi. 
Xonaqohning 2 yonidan ham kiriladigan eshiklari bo‘lgan. U o‘z davrida 
darveshlar va musofirlar uchun ibodatxona, shu bilan birga, boshpana vazifasini 
bajargan. 
Me’moriy obidaning uslubiga to‘xtaladigan bo‘lsak, Sharq an’analarini 
o‘zida mujassamlashtirgan, “Chor” uslubda, eshiklari esa xotamkori uslubida 
ishlangan. 

---

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
Me’moriy obidaning o‘ziga xos tomoni shundaki, xonaqoh o‘zining yechimi 
va kattaligi jihatidan Labi hovuzdagi boshqa inshootlardan qolishmaydi. 
Me’moriy obidaning bugungi kundagi holati haqida so‘z borar ekan, 
devorlari bir necha bor ta’mirlangani (1914-1916-yillarda Buxoroning oxirgi amiri 
Sayid 
Olimxon tomonidan ta’mirlangan)dan asl ko‘rinishi o‘zgargan. 
Mustaqillikdan so‘ng mamlakatimizdagi boshqa me’moriy obidalar qatorida ushbu 
inshoot ham ta’mirlandi. Xonaqoh YUNESKOning Butun Jahon yodgorliklari 
ro‘yxatidan o‘rin olgan.