Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
poshoh farmonlariga bo‘ysungan. Oddiy askarga 12-15 rupiy haq to‘lansa, ahadu 
navkarlariga 500 rupiy haq to‘langan. “Barvardu” navkarlari – mamlakatning ichki 
politsiyasi vazifasini bajargan. “Ko‘maki” navkarlari – zaxira qo‘shini bo‘lgan. 
“Dohili” navkarlari – asosiy harakatdagi qo‘shin bo‘lgan. Jahongir va Shoh Jahon 
hukmronligi davrida qo‘shin soni 300 mingni tashkil qilgan. Akbar hukmronligi 
davrida jangovor fillarning soni 50 mingga yetgan. Bengaliya viloyatida maxsus 
jangchi fillar kavaleriyasi saqlangan. Boburiylar davlatida harbiy unvonlarning eng 
yuqorisi “xoni-xonon” deb yuritilgan. Bundan tashqari “mansabdor”, “amir”, 
“amiri a’zam”, “xoni jahon” harbiy unvonlari bo‘lgan. 
Davlat hukmdorlari tarixda yorqin iz qoldirganlarining islohotlari va amalga 
oshirgan ishlari haqida manbalarda ko‘plab ma’lumotlar uchraydi. Bobur 
Hindistonda musulmonlardan olinadigan “tamg‘a” solig‘ini bekor qildi. Ayodhiya 
viloyatida va boshqa joylarda masjidlar qurdiradi. U mamlakatni markazlashtirib, 
o‘ziga “podshoh” unvonini qabul qilgan. Bobur mamlakatda “gazi boburiy” deb 
nomlangan yagona uzunlik o‘lchov birligini joriy qildi. O‘zi bilan Hindistonda 
qolgan sarkardalarga “jogir” (yer) tarqatdi. Uning vorisi Humoyun ilm-fan 
sohasida islohotlar o‘tkazib, poytaxtda “Din Panboh” deb atalgan ilm-fan 
markazini bunyod etgan. Uning vorisi Akbarshoh markaziy davlat apparatini 
mustahkamlash maqsadida bir qator islohotlar o‘tkazdi. Xususan, yer solig‘i, 
davlatni boshqarish tartibi xususidagi qonunlarni ishlab chiqdi. Qonunga binoan 
natural soliq pul solig‘i bilan almashtirildi. Bu tadbir davlatning moliyaviy 
ahvolini yaxshiladi. Bundan tashqari u podshoh hokimi mutlaq hisoblanib, uning 
huzurida maxsus vakillik mahkamasi tashkil etildi. Akbar musulmon hukmdorlari 
orasida Hindistonda birinchi bo‘lib e’tiqod erkinligini joriy qilgan, “jiz’ya” 
solig‘ini bekor qilgan. Ma’muriy va harbiy idoralaridagi mansablarga 
musulmonlargina emas, balki mahalliy hindlardan ham tayinlanadigan bo‘ldi. 
Akbarning vorisi Jahongir o‘z nomi bilan o‘yib yozilgan tanga pul zarb qildirdi. U 
zindondagi ko‘p maxbuslarni ozod qildirdi, “tamg‘a”, “mirbahri”, soliqlarini bekor 
qildirdi. Musallas va giyohvandlik moddalarini tayyorlash va ular bilan savdo 
qilish taqiqlandi. Uning vorisi Shoh Jahon Agrada dunyoga mashhur Toj Mahal 
maqbarasini qurdirdi. Manbalarda yozilishicha, bu bino 12 yilda qurilgan, uning 
qurilishida 50 lak rupiy mablag‘ sarflangan. Shoh Jahon Dehlida Qizil Qal’a, 
Jome’ masjidi, Agradagi Moti masjidi, Devoni A’zam, Devoni Xos, Toj Mahal, 
Shish Mahal singari inshootlar qurdirgan. Avrangzeb esa taqvodor hukmdor 
bo‘lganligidan 80 yaqin kichik, har xil soliqlarni bekor qildi, “jizya” solig‘ini qayta 
tikladi. Musulmon dinida bo‘lmaganlarni ma’muriyat idoralaridan olib tashladi. 
Davlat tarixini o‘rganishga oid tarixiy manbalar quyidagilardan iborat: 
Boburning “Boburnoma”, Gulbadanbegimning “Humoyunnoma”, Mirzo 
Muhammad Haydarning “Tarixiy Rashidiy”, Xondamirning “Habib us-siyar”, 
Humoyunning buyrug‘i bilan Xondamir tomonidan yozilgan “Qonuni Humoyun”, 
Akbarning buyrug‘i bilan yozilgan Javhar Oftobachining “Taziqat ul-vaqeot”, 
Abulfay Allomiyning “Akbarnoma”, Xasan Alixonning “Tavfiri davlati 
Shershohi”, Jahongir davrida yozilgan Ahmad Yodgor qalamiga mansub “Tarixi 
Shohi”, shu davrda yozilgan Abdulloxning “Tarixi Dovudiy”, Xo‘ja Nizomiddin 
Ahmadning “Taboqoti Akbariy”, Shoh Jahon davri tarixiga oid Amin Kazvining 

---