Akademik litsey, kasb-hunar kollejlari uchun darslik

Idioadaptatsiya 
organizmlarning  muayyan  yashash  sharoitiga 
moslashuviga  yordam   beradigan  evolutsion  o'zgarishlardir. 
Aromorfozlardan  farqli  o'laroq,  idioadaptatsiya  umumiy  mosla-
t
Y O   N A L I S H I  
Л
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ^  
.
60-rasm.
  Evolutsion  progressning  turli  yo'nalishlari.  U nda  aromorfoz, 
idioadaptatsiya,  u m u m iy  degeneratsiya  tasvirlangan.
140

---

ish  emas,  balki  xususiy,  ju z ’iy  moslanishlar  bilan  aloqadordir. 
Ular  organizmlar  tuzilishi  darajasini,  hayot  faoliyatini  ajdodlarga 
nisbatan  yuqoriga  ko‘tarmaydi.  Hayvonlarda  himoya  rangi, 
mimikriya  hodisasi,  o ‘simliklarda  shamol,  hasharotlar,  qushlar 
rdamida  chetdan  changlanish  b o ‘yicha  xilma-xil  muvofiqla- 
nishlar,  meva  va  ularning  tarqalishi  bilan  b o g iiq   moslanishlar 
idioadaptatsiyaga  misol  b o ia   oladi.  H asharotxo‘rlar  turkumiga 
m an su b  
hayvonlarning  b a’zilari  quruqlikda,  suvda  yoki  yer  ostida 
ashashga  moslashganligi  ham  idioadaptatsiyaga  misoldir  (61- 
rasm).  Shunga  o ‘xsnash,  suyakli  baliqlar  har  xil  tur  vakillarining 
tana  shakli,  rangi,  suzgich  qanotlari  tuzilishining  o ‘ziga  xosligi 
ham  idioadaptatsiya  yo‘nalishidagi  moslanishlar  natijasidir.  Bu 
moslanishlar  har  bir  tu r  organizmlar  uchun  muayyan  m uhit 
sharoitida  yashashga  birm uncha  qulayliklar  tug‘diradi  va  biologik 
yuksalishga  sababchi  b o iad i.
Umumiy  degeneratsiya  tarixiy  jarayonda  murakkab  tuzilish- 
dan  oddiy  tuzilishga  o ‘tish  demakdir.  Organik  olam  evolu­
tsiyasining  bu  yo'nalishi  organizmlarning  o ‘troq  yoki  parazit 
holda  hayot  kechirishi  bilan  uzviy  aloqador.  Masalan,  assidiy