Akademik litsey, kasb-hunar kollejlari uchun darslik

0
0
 
0
0
 
ko'payishi:  T  —  bakteriya  hujayrasining 
\  r
bir  marta  bo'linishi  u chun  ketgan  vaqt. 
^  
^   ^   ^  
' J L
11

---

ya’ni  m utant  form asini  sintez  qiladi.  H ar  qanday  shtam m ga  oid 
m utatsiya  oqibatida  o'zgarib,  bir  don a  bakteriya  bo 'lin ib   k o 'p a ­
yishi  natijasida  hosil  bo 'lgan  hujayralar  to 'p lam i  m azkur shtam m - 
ning  kloni  deb  ataladi.  Bir  klon  tarkibiga  kiruvchi  bakteriya 
hujayralam ing  irsiyati  bir  xildir.
Tashqi  m uhit  ta ’sirida  m utatsiyaning  uchrash  tezligi  oshadi. 
Maxsus  usullar  vositasida  m utatsiya  natijasida  hosil  b o ig a n   yangi 
shtam m larning  klonlarini  oddiy  k o 'z  bilan  ajratish  m um kin.  1915- 
yilda  T uort  va  D ’Errel  faglarning  zararlangan  bakteriyalar  ichida 
o 'z -o 'z id a n   ko'payib,  ularni  o'ldirishi  m um kinligini  isbotladilar. 
M ikrobiologlar  faglardan  xavfli  infeksion  kasalhk  q o 'zg'atu v ch i 
m ikroblarga  qarshi  foydalanishni  um id  qilgan  edilar.  Lekin  biz 
yuqorida  ko'rganim izdek  bakteriyalar  o 'z -o 'z id a n   spontan  ravish­
da  hosil  bo'ladigan  m utatsiyalar  tufayli  faglarga  chidam lilik  xos- 
sasiga  ega  bo'ladilar.  Bu  m utatsiyaning  naslga  berilishi  bakteriyani 
fag  to m o n id an   batam om   qirilib  ketishidan  saqlaydi.
V iruslar  va  faglar  hujayra  ichida  ko'payib  uni  o'ldirishi  yoki 
hujayra  genom iga  birikib,  uning  irsiyatini  o'zgartirishi  m um kin. 
O rganizm ning  irsiyatini  o'zgartirishda  transform atsiya  va  tran s­
duksiya  jarayonlaridan  keng  foydalaniladi.