Akademik litsey, kasb-hunar kollejlari uchun darslik

rV .O ‘rtog‘ingiz  bilan  genlar  va  genom lar  bankini  tuzish 
abamiyatini  mulohaza  qiling.
V,  26-jadvalni  t o ‘ldiring.
184

---

Qizil  kitob  kategoriyalari 
Kategoriyalarni  izohlash
26-jadval
1
.
11
.
111
.
IV.
V.
3 0 -§ .  TURLARNI  MUHOFAZA  QILISH
Turlarning  hosil  bo'lishi  va  ularning  yo'qolib  ketishi  evolut- 
siyaning  tabiiy  jarayoni  bo'lib,  Y erda  geologik  sharoitlarning 
o‘zgarishiga  bog'liqdir.  A m m o  odam ning  kelib  chiqishi  natijasida 
bu  tabiiy  jarayon  buzila  boshladi,  hayvon  va  o'sim liklarning 
antropogen
  (odam   ta ’sirida)  yo'qolib  borishi  jarayoni  boshlandi. 
Odam  to m o n id an   yangi  yerlarning,  orollarning  va  ko ntin en tlar- 
ning  o'zlashtirilishi  natijasida  butun  sayyora  m asshtabida  fauna  va 
floraning  tobora  kam ayib  borish  jarayoni  kuzatilm oqda.
Turlarning  qirilishi  qadim   zam onlardayoq  boshlangan  edi. 
O'n  ming  yillar  ilgari  ovchilar  q o 'lid an   m am on tlar,  qah n  junli 
karkidonlar,  gigant  b ug'ular,  g 'o r  arsloni  va  ayiqlari,  o 'rta   asrlar- 
da  Steller  sigiri  qirilib  ketdi.  H ozirgi  biz  yashab  turgan  davrda 
turlarning  yo'qolib  ketish  jarayoni  ju d a  jadallik  bilan  davom  
etmoqda.  1600-yildan  1975-yilgacha  sutem izuvchilarning  63  turi 
va  44  ta  kenja  turi,  qushlarning  74  turi  va  87  ta  kenja  turi  yo'qolib 
ketdi.  Keyingi  yillarda  h ar  yili  1  tad an  10  tagacha  hayvonlar 
turlari  va  1  tadan  o'sim lik   turi  yo'qolib  ketm oqda.  H ozirgi  vaqt- 
da  um urtqali  hayvonlarning  600  ga  yaqin  turi,  ju d a  k o 'p   o'sim lik 
turlari  butunlay  yo'qolib  ketish  xavfi  ostida  turibdi.
T urlar  sonining  kam ayib  borishiga  ular  yashash  joylarning 
buzilishi,  h ad d an   tashqari  qirib  yuborilishi  (ovlanishi),  oziqning 
tobora  kam ayib  borishi,  qishloq  xo'jalik  obyektlarini  him oya  qi- 
lish  m aqsadida  qirib  yuborish  sabab  bo 'lm oq d a.  K o'p g in a  tu rlar­
ning  kam ayib  borishiga  qishloq  xo'jaligida  k o 'p   ishlatiladigan 
pestitsidlar,  gerbitsidlar  va  boshqa  zaharli  kim yoviy  m oddalar 
ta’siri  sabab  b o 'lm oqda.
M uhitning  neft  va  gaz  sanoati  m ahsulotlari  bilan  ifloslanishi 
ham   k o 'p   qushlarning  neft  quyilgan  joylarda,  gaz  m ash'allarida 
halok  bo'lishiga  sabab  bo 'lm oqda.