Ko'pgina mikroorganizmlar sanoat va qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida
qo'llaniladi. Shunday qilib, non pishirish, fermentlar qilingan sut mahsulotlarini
ishlab chiqarish, vinochilik, vitaminlar, fermentlar, oziq-ovqat va ozuqa oqsillari,
organik kislotalar va qishloq xo'jaligi, sanoat va tibbiyotda ishlatiladigan ko'plab
moddalarni ishlab chiqarish,
Foydali mikroorganizmlarning irsiy oÿzgartirilgan shakllarini olishning yangi
usullarining kashf etilishi mikroorganizmlardan qishloq xoÿjaligi
va sanoat ishlab
chiqarishida hamda tibbiyotda kengroq foydalanish imkonini berdi. Ayniqsa, gen
yoki genetik injeneriyaning rivojlanishi istiqbolli. Uning yutuqlari biotexnologiyaning
rivojlanishini, oqsillar, fermentlar, vitaminlar, antibiotiklar, o'sish moddalari va
chorvachilik va o'simlikchilik uchun zarur bo'lgan boshqa mahsulotlarni sintez
qiluvchi yuqori mahsuldor mikroorganizmlarning paydo bo'lishini ta'minladi.
Foydali mikroorganizmlar bilan bir qatorda qishloq xo'jaligi hayvonlari,
o'simliklari, hasharotlar va odamlarning turli kasalliklarini keltirib chiqaradigan
kasallik qo'zg'atuvchi yoki patogen mikroorganizmlarning katta guruhi mavjud.
Ularning hayoti natijasida
turli mikroorganizmlar faoliyatiga asoslangan. O'simlikchilik va chorvachilikda
mikroorganizmlarning ahamiyati ayniqsa katta. Bular
tuproqni azot bilan boyitish,
mikrob preparatlari yordamida qishloq xoÿjaligi ekinlarini zararkunandalarga
qarshi kurashish, ozuqani toÿgÿri tayyorlash va saqlash, ozuqa oqsili, antibiotiklar
va boshqa mikrob kelib chiqadigan moddalarni olishdir.
odamlar va hayvonlarning yuqumli kasalliklari epidemiyalari yuzaga keladi, bu esa
iqtisodiyot va jamiyatning ishlab chiqaruvchi kuchlarining rivojlanishiga ta'sir qiladi.
tuproq mikroorganizmlari va ular atrof-muhitda yuzaga keladigan jarayonlar
haqidagi tushunchalarni sezilarli darajada kengaytirdi, shuningdek, sanoat va
qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida yangi sanoat tarmoqlarini
yaratishga imkon
berdi. Masalan, tuproq mikroorganizmlari tomonidan ajralib chiqadigan
antibiotiklar topilib, ulardan odam, hayvon va o‘simliklarni davolashda hamda
saqlash vaqtida foydalanish imkoniyatlari ko‘rsatildi.
Mikroorganizmlar tabiiy bo'lmagan moddalarning parchalanish jarayonlariga
ijobiy ta'sir ko'rsatadi - ksenobiotiklar,
So'nggi o'n yilliklarda olingan ilmiy ma'lumotlar nafaqat
qishloq xo'jaligi mahsulotlari. Tuproq mikroorganizmlarining biologik faol
moddalar hosil qilish qobiliyati ochildi: vitaminlar, aminokislotalar, o'simliklarning
o'sish stimulyatorlari - o'sish moddalari va boshqalar Mikroorganizmlar oqsilidan
qishloq hayvonlarini boqish uchun foydalanish yo'llari topildi. Havodan tuproqqa
azot oqimini kuchaytiruvchi mikrob preparatlari yaratilgan.
tuproq va suv havzalarida turli xil organik moddalarning paydo bo'lishi, ular
tabiatda moddalar va energiya
aylanishini belgilaydi; tuproq unumdorligi, ko'mir,
neft va boshqa ko'plab foydali qazilmalarning hosil bo'lishi ularning faolligiga
bog'liq. Mikroorganizmlar tog' jinslarining parchalanishi va boshqa tabiiy
jarayonlarda ishtirok etadilar.
tuproq va suv havzalariga kirib, ularni ifloslantirish.
sakkiz
Machine Translated by Google
XV asrgacha kasalliklar "miazma" ni keltirib chiqarishini taklif qildi - maxsus
kitoblar daryo bilan epidemik kasallik (ehtimol vabo) haqida dalolat beradi
“Yuqumlilik” haqidagi ta’limotni ishlab chiqayotib, u yuqumli kasallikning
yuqumli agent ekanligini yozgan.
Insoniyat har doim mikroorganizmlar bilan aloqada bo'lgan, uzoq vaqt
davomida ularning mavjudligi haqida hatto bilmagan. Qadim zamonlardan beri
odamlar
xamirning fermentatsiyasini, tayyorlangan alkogolli ichimliklar,
achitilgan sut, pishloq tayyorlashni kuzatgan, turli kasalliklarga, shu jumladan
epidemiyaga duchor bo'lgan. Bibliyadagi ikkinchisining dalillari
Biroq, XIX asrning o'rtalariga qadar. Turli xil fermentatsiya jarayonlari va
kasalliklar arzimas mayda mavjudotlarning faoliyati natijasi bo'lishi mumkinligini
hech kim xayoliga ham keltirmagan.
Mikroblar nazariyasining bunday mohir bashorati faqat 19-asrda tasdiqlana
boshladi.
Keyinchalik italiyalik shifokor
D. Fracastoro (1478-1553) (1-rasm),
Yunon olimi
Fukidid. Ikkinchisi, Peloponnes urushi paytida avj olgan vabo
dahshatlarini
kuzatar ekan, kasalliklar nafaqat patogen miazmlar, balki og'iz
orqali inson tanasiga kiradigan eng kichik tirik zarralar - rimliklar tomonidan
kontagium vivum deb atalgan hodisa deb taxmin qildi . .
murdalarni kuydirish va tahorat qilish.
Masalan, tanaga kirib, bu patogen faol ravishda ko'payadi va tezda butun
tanaga tarqaladi. infektsiyaning qo'zg'atuvchisi
havodagi patogen bug'lar. IV asrda "ijodsiz miazmlar kasalliklari" nazariyasi.
Miloddan avvalgi e. antik davrning buyuk shifokori
Gippokrat tomonidan
yaratilgan. Uning nazariyasi V asrda qayta ko'rib chiqilgan. Miloddan avvalgi e.
Guruch. 1.
Jirolamo Fracastoro (1478-1553)
to'qqiz
Machine Translated by Google
Ko'rinmas dunyoning kashfiyoti golland olimi
A. van Levengukka (1632-1723)
tegishli (2-rasm), u haqli ravishda mikrografiya, ya'ni tavsiflovchi mikrobiologiyaning
otasi hisoblanadi. Zig'ir savdogar A. van Leuvenguk butun bo'sh
vaqtini linzalarni
silliqlash san'atiga bag'ishladi. U o'sha paytda mavjud bo'lgan optik tizimlarga
qaraganda kattalashtirilgan ob'ektlarning ancha mukammal tasvirini beradigan
qurilmalar yaratishga muvaffaq bo'ldi. A. van Levenguk tizimi 280 marta chiziqli
o'sishni berdi (3-rasm).
1646 yilda yezuit olimi, Rimdagi
Kollegium Romanum professori
kam ma'lum.
XVI asr oxirida. (taxminan 1590 y.) gollandiyalik
G. va
Z. Yansenlar birinchi
marta aralash mikroskopni yaratdilar. XVII asr boshlarida. mashhur astronom
G.
Galiley qisqa fokusli linza bo'lgan kichik kattalashtirishga ega aralash mikroskopni
yaratdi. Ushbu qurilma Galileyning o'zi va boshqa tadqiqotchilar tomonidan asta-
sekin takomillashtirildi.
jonli ko‘rinmas zarralarni keltirib chiqaradi. Kirchnerning
kuzatishlari saqlanib qoldi
bir barrelda bir necha kun turgan yomg'ir suvi ulkan suvni payqab qoldi
tanaga bevosita aloqa, kiyim va havo orqali kirishi mumkin. Frakastoro o'zining
ajoyib taxmini bilan Fukidid singari mikroblarning kashf etilishini kutgan.
A.Kirshner (1601-1680) lupa yordamida parchalanuvchi eritmalardagi juda kichik
tirik mavjudotlarni kashf etdi. U o'lat va chechakni da'vo qildi
Mikroskoplar yordamida qilingan qiziqarli kashfiyotlar tufayli A. van Levenguk
tarixga ajoyib tabiatshunos sifatida kirdi. U qonning tarkibiy qismlarini, qon
aylanish tizimini, o'simlik to'qimalarining tuzilishini, mikroskopli hasharotlar, suv
o'tlari, oddiy hayvonlar va boshqalarni kuzatdi. Mikroblarning bevosita kashfiyoti
1676 yilda, A. van Levenguk tomchilarni mikroskop ostida tekshirganda sodir
bo'lgan.
Guruch. 2.
Anton van Levenguk (1632-1723)
o'n
Machine Translated by Google
juda kichik harakatlanuvchi organizmlar soni. Yangi yomg'ir
suvida
bunday jonzotlar yo'q edi. Bundan tadqiqotchi organizmlarning embrionlari
havodan suvga kiradi, degan xulosaga keldi. Bir marta A. van Levenguk
bir tomchi suvda minglab tirik mavjudotlar "hayvonlari" ("tirik hayvonlar")
kabi yoqimli manzarani hech qachon ko'rmaganligini yozgan edi.
A. van Leuvenguk o'z kuzatuvlari haqida London Qirollik jamiyatiga
yozgan maktublarida xabar bergan. Inson og'zida yashovchi turli
bakteriyalarning batafsil tavsifi va aniq tasvirlari bilan uning maktublaridan
biri biz uchun alohida qiziqish uyg'otadi (4-rasm). Yig'ilgan
allaqachon tadqiqotchining 20 jildli qo'lyozmalari.
Guruch. 4.
A. van Levenguk tomonidan 1683-yil 17-sentyabrda London
Do'stlaringiz bilan baham: 
