Айланма маблаьларнинг молиялаштириш усуллари

Корхонада айланма маблағлар айланишига турли омиллар таъсири 
ҳисоблаш (2011 йил ҳолатига) 
Кўрсаткичлар 
Йил 
бошида 
Йил 
охирида 
Фарқи 
Омиллар таъсири 
Сотилган 
маҳсулот 
эвазига 
Айланма 
маблағлар 
ҳисобининг 
ўзгариши 
ҳисобига 
Сотилган маҳсулот 
ҳажми
22688,6 
35145,3 
+12456,
7 
Х 
Х 
Айланма маблағлар-
нинг ўртача йиллик 
суммаси
5479403 
4733821 
+745582 
Х 
Х 

---

36 
10- жадвал давоми 
Айланма маблағлар-
нинг айланиши, кун 
ҳисобида 
123,5 
65,2 
-58,3 
Ҳисобот 
йили 
сотилган маҳсулот 
ҳажми 
айлан-ма 
маблағларнинг асос 
йилидаги қиймати 
бўйича 
Айм. 
айланиши, кунларда 
(2812,8*360/35145,3
) 
Х 
28,8 
- 
- 
- 
 
ОАЖ шаклидаги ―Uzsalaman‖ қўшма корхонасида айланма 
маблағлардан самарали фойдаланишнинг қуйидаги муҳим йўналишларига 
эътибор қаратиши муҳим аҳамият касб этади, ва уларнинг тежамкорлигини 
ошириш имконини бериши мумкин: 
•
маҳсулот (бажарилган иш, кўрсатилган хизмат)лар ишлаб чиқариш 
ва сотиш ҳажмини ўстириш; 
•
маҳсулот 
(бажарилган 
иш, 
кўрсатилган 
хизмат)ларнинг 
истеъмолчиларга етиб бориши ва улар бўйича ҳужжатлар айланишини 
тезлаштириш; 
•
айланма маблағлар бўйича меъѐрий захиралар сақланишига амал 
қилиш; 
•
айланма маблағларнинг меъѐрдан ортиқчалигини мақсадли 
бошқаришни йўлга қўйиш (молларни имтиѐзли шартларда сотиш, ижарага 
бериш ва ҳоказолар); 
•
айланма маблағларни қайта баҳолашни баланс тузиш санасига 

---

37 
ҳисобга олиш ва тўғри белгилаш; 
•
айланма маблағларни ҳисобдан чиқаришнинг халқаро усулларидан 
фойдаланиш; 
•
корхонанинг ҳисоб сиѐсатини, шунингдек, айланма маблағларини 
баҳолаш усулини белгилашда тармоқ ривожи ва технологик жараѐнларнинг 
мураккаблигига аҳамият бериш; 
•
тугалланмаган ишлаб чиқаришни тўғри баҳолаш; 
•
айланма маблағлар нормативини белгилаш; 
•
айланма активлар айланишини тезлаштириш мақсадида товар ва 
моддий бойликларни сотиш бўйича ҳисоб-китобларнинг замонавий 
шаклларидан фойдаланиш; 
•
маҳсулотларни марказлашган ҳолда сотиб олиш, сотувчи ва сотиб 
олувчининг монополлигини чеклаш; 
•
моддий айланма маблағлардан самарали фойдаланишда техник ва 
технологик янгиланишни таъминлаш ва ҳоказолар. 
Молиявий тахлшшинг муҳим қисмини айланма маблағлардан 
самарали фойдаланганликни ўрганиш эгаллайди, бунда, айланма маблағлар 
айниқса, ишлаб чиқариш захиралари, тугалланмаган иш-лаб чиқариш, тайѐр 
маҳсулот, дебиторлик қарзлари, пул ва валюта маблағлари, қимматли 
қоғозлар ҳаракатини ўрганиш муҳимдир. 
Айланма активларнинг айланиши ва уларнинг самарадорлигини 
ошириш учун қуйидаги омилларни эътиборга олиши ва тўғри бошқариши 
зарур деб ўйлаймиз: 
•
маҳсулот (бажарилган иш, кўрсатилган хизмат)ларни сотишда 
олинган соф тушум суммасининг ўзгариши; 
•
моддий айланма маблағларининг ўртача йиллик қийматининг 
ўзгариши ва ҳоказо.