Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedogogika instituti

Kamer-cholg'u asarlari.
Kamer-cholg'u va vokal musiqasining barcha janrlarida dramatik holat milliy kuy tili, rus xalq qo'shiqchiligi va maishiy romanslarning mushtarakligi, raqs unsurlaridan foydalanish, go'zal ona-tabiatga muhabbat, insonning ichki ruhiy olamini tasvirlash kabi umumiy chizgilarni ko'rishimiz mumkin.
P.I.Chaykovskiy kamer-cholg'uchilik sohasida o'zining 3 kvartetini yaratgan. N.G.Rubinshteynning vafoti munosabati bilan kompozitor yaratgan trio diqqatga sazovor bo'lgan kamer asari hisoblanadi. P.I.Chaykovskiy fortepiano uchun juda ko'p sonli asarlar yozgan. Bular qatoriga uchta konsert, fantaziya, sonata va fortepiano uchun yozilgan 100ta asarlari kiradi.
P.I.Chaykovskiy bu asarlarida o'zining lirik tuyg'ularini ifodalaydi, go'zal tabiat manzaralari va xalq maishiy sahnalariga xos bo'lgan chizgilarni ta'sirchan tarzda tasvirlab beradi. Uning «Bolalar albomi», «Yil fasllari» pesalar turkumi, «Nata-vals», «Sentimental vals», «Romans» kabi pesalari eng mashhur musiqiy asarlari qatoriga kiradi. Chuqur mazmun va yorqin tasvirga ega «Uch tulporda» nomli pesasi ham juda ajoyib asar. Nekrasovning «Uch tulpor» sheorining misrasi unga epigraf qilib olingan.
Piesada keng kuylanuvchan, xalqona tuzilishga ega mavzu va o'tkir ritm bilan qo'ng'iroqchalarini jiringlatib uchib kelayotgan uchta uchqur tulpor obrazi tasvirlangan. S.Raxmaninov bu pesani ijro etganimda, ko'z o'ngimizda quyidagi manzaralar namoyon bo'ladi: «go'yo uzoqdan aravakash qo'shig'i eshitiladi, qo'shiq tobora yaqinroq yangraydi, birdan qo'ng'iroqchalarini quvnoq jaranglatib uchib kelayotgan uch tulpor namoyon bo'ladi. Sekin-asta qo'ng'iroqlar jarangi pasayib boradi va biz uzoqlashib borayotgan uch tulporni go'yo ko'rayotgandek hamda uzoqda tinib borayotgan qo'ng'iroqchalar jarangini ham eshitayotgandek bo'lamiz», - deb yozgan edi.
P.I.Chaykovskiyning «Bolalar albomi» turkumi ham alohida ahamiyatga ega. Bolalarni juda yaxshi ko'rgan kompozitor albomni jiyani Volodya Davidovga bag'ishlaydi. «Bolalar albomi» mavzu jihatidan rang-barang 24 pesadan iborat. Bu yerda bolalar hayotining turli xil manzaralari - ertaklar, o'yinlar, ashula va raqslar dunyosi yaqqol o'z aksini topgan. "Bolalar albomi" yosh pianinochilar tomonidan ijro etish uchun mo'ljallangan.