ҲАҚИ Қий тиббиёт (Йўқотилган шифо изидан) gerçek tip

“ой
кўрдим”
, дея ифода этадилар.
Бу мавзу кўтарилганда доим бир савол билан қарши-қаршига
келинади: 
“Демак барча аёллар айни кун ҳайз кўришлари керак,
шундайми?” 
Ҳа, шундай. Денгизлар ҳар ойнинг илк кунларида айни пайтда
тошгани каби, аёллар ҳам айни кун ҳайз кўришлари керак.Чунки ден-
гизларнинг мавжланиши ҳам, аёлларнинг 
“ой кўриши”
ҳам ягона
таъсир остида жараён этади:
"Oй кўриш" 
(одат), ҳижрий ойининг 13, 14, 15, 16-кунларида
(тўлинойда) ҳам бўлиши мумкин. Бу аёлнинг фитратига (мижозига)
боғлиқ ва нормал ҳол ҳисобланади. 
Ойнинг бошқа кунларида одат кўрганлар, ундан олдин қорни
оғриганлар, олд тишлар ва милклари бузуқ бўлганлар, сочлари
ингичка, мўрт ва учи иккига айрилганлар соғлом эмаслар.
Соғлом аёлнинг “одат” қони, матодан совунсиз совуқ сув билан,
осон ювилиши керак. Аёл касал бўлса, на сув ва на совун билан бу
доғ кетмайди. 
Aёл бу айтилган ишоратлардан ўзида фақат биттасинигина кўрса
ҳам, дарҳол ўз аёллигини қутқаришга ҳаракат қилсин. 
Эндометриоз
Аёлларда ҳайздан аввал кузатилган зўриқиш, ҳузурсизлик танада-
ги суюқлик бирикмаси, қорин, бел, оёқ ва кўкракдаги оғриқлар уму-
мий соғломликнинг нормал ҳолатда эмаслигини кўрсатади. 
Оғриқли ҳайзнинг сўнги йилларда кўп кузатилишининг сабаби
эндометриоздир.
Бачадон ичини қоплаган, тўқима “эндрометриум” дейилади.
Эндрометриум ҳар ой ҳомила эҳтимоли билан қалинлашади.
Тухум дўлланганда эндометриум ичида жойлашади ва ҳомила бош-
270

---

ланади. Ҳомилалик рўй бермаса, қалинлашган эндометриум ҳайз
сифатида чиқиб кетади.
Нормал оларак корин ичидаги аъзолар эндометриум ҳужайрала-
рига ўхшаган, фақат тамоман бошқа ҳужайра табақаси билан қоплан-
ган бўлади.
Бу табақага перитониум ёки қорин ич пардаси дейилади. 
Қўшимча моддали маҳсулотлар идиш ва кир ювиш кукуни (поро-
шоги) таркибида мавжуд ва oстроген гормонига ўхшаган кимёвий
моддалар шу тўқималарда тўпланади. 
Бу острогенга ўхшаган моддалар тўқималардаги ҳужайралар тар-
кибининг ўзгартиради, яъни мутацияга учрайди ва бу тўқималар
бачадоннинг ич табақаси каби ишлай бошлайди. 
Бачадондан бошқа аъзоларда эндометриум тўқималарига ўхшаган
тўқималарнинг ривожланиши “эндометриоз” дея номланган.
Эндометриоз энг кўп тухумдонларда, бачадон орқаси бўшлиқда,
ичаклар юзида, бачадонни тутиб турган боғларда ва сийдик қовуғи
устида, қорин пардасида, бурун пардаси(мукоза) ва мия пардасида
кузатилади. 
Бу эндометриумга ўхшаган тўқималарда 
“одат”
(ой кўриш)дан
аввал қалинлашиш бошланади ва қонаш билан бу тўқималар ҳам
ташқарига чиқишга ҳаракат қилади. 
Аммо тўқималар ташқарига ёпиқ бўлгани учун, қонаш қорин бўш-
лиғида ёки тухумдон тўқимаси ичида ёки фитрати бузилган тўқима-
ларда кузатилади. 
Ҳар ой юзага келган бу ич қонашлари, “шоколад ғурра”(кист)лар
ва қаттиқ оғриқларга сабаб бўлади. 
Тухумдонда юзага келган “шоколад ғурра”(кист)лар тухумдон
тузилмасининг бузилишига, тўқималар сиқилишига, тухумлар деге-
нерациясига ва улар сонининг камайишининг сабаб бўлади.
Буларга қўшимча тарзда қонаш жойларидаги яллиғланиш ва
қизиш сабабли, ички аъзолар ўртасида ёпишиш юзага келиши мум-
кин. Қориндаги ёпишишлар тўқималарда тўпланган токсинлар ва
қорин ич пардаси устидаги порох ёниғига ўхшаган моддалар тухум-
нинг болалашига салбий таъсир кўрсатади ва тухумлар кўпаймайди. 
Тухум болаласа ҳам, бу моддалар урчиш(дўлланиш)га тўсқинлик
қилади. Урчиш(дўлланиш) юз берса, яллиғланиш ва ёниқлар, зигота-
нинг эндометриумда жойлашишига тўсқинлик қилади. Зигота эндо-
271

---

метриумда жойлашса, унинг ривожланишига, ривожланишига таъ-
сир қилмаса, туғишни қийинлаштиради, туғишга таъсир қилмаса, сут
ишлаб чиқаришга ёки унинг сифатига таъсир қилади. 
Кўриб чиқилганидек, эндометриоз кўпайиш жараёнининг ҳар
босқичида салбий таъсир кўрсатади.
Эндометрииозис касаллaрида