Aholini Ish Bilan Bandligining Shakllanishi Va Mohiyati

International Conference on Applied Sciences, 
Conference is organized in the 
London
, 
United Kingdom 
on 24-25
th
 September 
http://papers.online-conferences.com 
205 
ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligining o‘sishiga yordam berish imkoniyatida o‘z ifodasini topadi. 
Ijtimoiy mazmun shaxsning tarkib topishi va rivojlanishida ifodalanadi. Demografik mazmun ish bilan 
ta’minlash aholining yosh va jinsiy xususiyatlari, uning tarkibi va boshqalar bilan bog‘liqligini aks 
ettiradi. 
Mehnat - insonning o‘ziga xos xususiyatlariga ega faoliyati bo‘lib, harakatlarning anglatganligi, kuch-
quvvat sarflanishi, natijadorlik, ijtimoiy foydalilik va hokazolar shular jumlasiga kiradi. Mehnat vaqt 
xususiyatiga ega, u bo‘linadi va dam olish bilan almashinib turadi. 
Mehnat ishchi kuchini ishlab chiqishda ishlatish jarayonidir. Ish bilan bandlik insonning mehnat qilish 
munosabati va mehnat sohasidagi ehtiyojlarini kondirish bilan bog‘liq holda kechadigan ijtimoiy 
rivojlanishning muhim tomonlaridan biridir. Mehnatdan farqli ularoq, ish bilan bandlikni kishilarning 
aniq; ish joyidagi amaliy faoliyatiga tenglashtirib bo‘lmaydi. Ish bilan bandlik mehnatga layoqatli 
kishilarning ish bilan qanday ta’minlanganligini ko‘rsatadi. Boshqacha qilib aytganda, kishini ish bilan 
band hisoblash uchun u biron-bir jamoaning a’zosi bo‘lishi yoki o‘z ishini yaratishi kerak. 
Aholini ish bilan ta’minlashni tartibga solish 
Ijtimoiy siyosatning tarkibiy qismi bo‘lgan aholini ishi bilan bandligi siyosati uchta asosiy maqsadga 
erishishni nazarda tutadi: 
tarkibiy qayta qurishni rag‘batlantirish asosida bo‘shab qolgan xodimlarni qayta taqsimlash 
jarayonini jadallashtirish; 
ishsizlarni mehnat hayotiga juda tezlik bilan jalb qilish; 
ish qidirayotganlardan har birini ish bilan ta’min etish. 
Davlat aholini ish bilan ta’minlash siyosatining chora-tadbirlari quyidagi sohalar bo‘yicha 
tabaqalashtirilgan: 
ta’sir ko‘rsatish ob’ekti bo‘yicha (umumiy va ixtisoslashgan chora-tadbirlar); 
mablag‘ bilan ta’minlash manbalari bo‘yicha. 
Aholini ish bilan ta’minlashga ta’sir ko‘rsatish usullariga quyidagilarni kiritish mumkin: 
bevosita (ma’muriy) usullar: qonun yo‘li bilan tartibga solish; 
mehnat qonunchiligi, jamoa shartnomalari; 
bilvosita (iqtisodiy) usullar: moliyaviy, monetar, fiskal (xazina) siyosati. 
Aholini ish bilan ta’minlashga davlatning ta’sir ko‘rsatish turlari: 
passiv ta’sir ko‘rsatish - ish bilan band bo‘lmagan aholiga ijtimoiy yordam; 
faol ta’sir ko‘rsatish - mehnat taklifini rag‘batlantirish, mehnatga bo‘lgan talabni rag‘batlantirish, 
talab va taklifni muvofiqlashtirish chora-tadbirlari (axborot, maslahat xizmati ko‘rsatish, kasbiy 
sohada maslahatlar berish, aholining kamroq raqobatbardosh guruhlari uchun bandlik dasturlarini 
ishlab chiqish va hokazolar), mintaqalarga yordam ko‘rsatish chora-tadbirlari va shu kabilar. 
Davlat bandlik siyosati doirasida mehnat bozorini tartibga solishda bandlik jamg‘armalarining 
ahamiyatini alohida ta’kidlab o‘tish kerak. Bandlik jamg‘armasi xarajatlarini shartli ravishda to‘rtta 
yo‘nalish bo‘yicha qismlarga ajratish mumkin: 
1.
Ishsizlik bo‘yicha nafaqaga sarflanadigan mablag‘lar, ishsizlarga moddiy yordam ko‘rsatish, uzoq 
muddatli pensiyalar to‘lash. Bularni passiv siyosat deb atash qabul qilingan. 

---