Aholi pul jamg’armalari bu aholining iste’mol maqsadlariga vaqtincha ishlatilmay bo’sh turgan, kredit muassasalarining birida yoki aholining o’z qo’lida yig’ilgan daromadlarining bir qismidir

Andijon mashinasozlik insituti Tehnika fakulteti Iqtisodiyot yo’nalishi 1/2 guruh talabasi Umarov Ilyosbekning Iqtisodiyot nazaryasidan

• Tekshirdi: Bazarova. G

• MUSTAKIL ISHI

Mavzular:

• Ijtimoiy - xo’jalik shakillari.

• O’zbekistonda mexnat
• munosabatlarini takomillashtirishning
• ustuvor yo’nalishlari.

• Talab va taklif miqdorini mos kelishi.

• O’zbekistonda inqirozli jarayonlar va
• uni bartaraf etish yo’llari.

• Axoli daromadlari uning turlari va
• shakillanish ma’nbalari.

1.Ijtimoiy - xo’jalik shakillari. 1.Ijtimoiy - iqtisodiy taraqqiyot bosqichlari. 2.Ijtimoiy ishlab chiqarish

• Qishilik jamijati va uning taraqqiyoti hozirgacha bir kancha boskichlarni bosib utdi. Uning bosib utgan iyuli bir kancha uzgarishlar va iqtisodiiy jarayonlar Bilan bog’liq bulib kelgan. Bu jarayonlarni urganishga turlicha qarashlar mavjud bo’lib, ular insonlar faoliyati, tehnika va tehnologik o’zgarishlar Bilan chambarchas bog’liqdir.
• Insonlar hayotining moddiiy asosi bu ishlab chiqarishdir. Ishlab chiqarishning 2 turi mavzhud. Yani qul mehnatiga va mashina mehnatiga asoslangan ishlab chiqarish. Ishlab chiqarish tufaiyli yaratilgan mahsulot iqtisodiiy shakli jihatidan 2 hil ko’rinishda bo’ladi, ya’ni natural va tovar shaklidir. Shunga ko’ra ho’jalik alokalari tuppadan-to’g’ri mahsulot etkazib berish va bozor-pul muomalasi orqali amalga oshiriladi. Hayot uchun, taraqqiyot uchun ishlab chiqarish moddiiy va ma’naviiy asos yaratib beradi. Demak, ish kuchi bilan mehnat ashyolari va mehnat qurollarini birikishi ishlab chiqarishni tashkil эtadi, yoki uni ishlab chikaruvchi kuchlar deb atash mumkin.

• Bazis va ustkurmani birligi ishlab chiqarish usulini vujudga keltiradi. Ishlab chiqarish usuli va jamiyat ustkurmasi ijtimoiiy-iqtisodiiy formatsiyalrani tashkil etadi.
• Kishilik jamijati taraqqiyoti davrlarida quiyidagi ijtimoiiy-iqtisodiiy formatsiyalar amal qilgan bo’lib, ular bir-birlarini o’rinlarini egallaganlar, ya’ni ibtidoiiy jamoa, quldorlik, feodal va kapitalistik munosabatlar tarkib topgan.
• jamiyat taraqqiyoti va uning iqtisodiyoti ana shu formatsiyalar bilan belgilanadi.
• jamiat taraqqiyoti bosqichlari tehnika va tehnologik jarayonlar Bilan ham bevosita bog’liqdir. Mehnat vositalari, materiallari, tehnologija, эnergija, ahborotlar va ishlab chiqarishni tashkil etish bilan birgalikda ishlab chiqarishning tehnologik usuli deiyiladi.

• Ishlab chikaruvchi kuchlar Bilan ishlab chiqarish
• munosabatlarining birligi ishlab
• chiqarish usuli deb ataladi.
• Ishlab chiqarish usulida hal qiluvchi
• omillar ish kuchi va menat vositalari muhim rol o’yneydi. Ish kuchi (shahsiiy omil), mehnat vositalari (moddiiy omil) hisoblanadi. Bu ikkalasi birikishi natijasida iqtisodiiy jarayonlar sodir buladi, tabiatga tasir kiladi, yashash uchun sharoitlar yaratiladi.
• Ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivojlanishi va erishgan darajasi ijtimoiiy taraqqiyotning me’zoni va umumiiy ko’rsatkichi hisoblanadi.
• Kishilar ishlab chiqarish jarayonida, tabiat ashyolari, moddiiy ashyolar bilan bog’lanib qolmasdan balki bu jarayonda ular o’rtasida ham o’zaro munosabatlar vujudga keladi. Bu munosabatlar ijtimoiiy-iqtisodiiy munosabatlar, u moddiiy ne’matlar ishlab chiqarishda, taqsimlashda, ayirboshlashda va istemol qilishda vujudga keladi. Ishlab chiqaruvchi kuchlar jamiatning iqtisodiiy bazasini yaratsa, munosabatlar эsa uni ustkurmasini jaratadi.